Тло 1 ’тое, што сатлела, спарахнела, згніло; тлен, прах, попел’ (ТСБМ, Гарэц., Байк. і Некр.), ’прах, попел, тлен’ (Нас.), тлё ’гніль, парахно’: бадай сена да тлём стала (гом., Рам. 8). Аддзеяслоўны назоўнік ад тлець (< *tъlěti) ’гніць; паціху гарэць’ (гл.) з семантыкай ’вынік працэсу’; сюды ж, відаць, і тля ’?’: нехай цебе тля тлиць (Нас.) у значэнні суб’екта дзеяння (’агонь’?).

Тло 2 ’аснова’ (Сцяшк.), ст.-бел. тло ’дно’ (пач. XVII ст., КГС). Укр. тло ’аснова’, рус. дыял. тло ’дно, аснова’, стараж.-рус. тьло ’зямля, грунт, падлога’, польск. tło ’фон; грунт; под у печы’, н.-луж. tło ’падлога, паласа зямлі, краіна’, в.-луж. tło ’падлога’, чэш. дыял. tlo, tla ’дашчаная столь’, славац. tlo ’столь’, славен. tlò, tlà ’грунт, зямля; падлога’, серб.-харв. тло̏ ’тс’, макед. тло ’грунт’, ст.-слав. тьло. З прасл. *tьlo ’дно, аснова, грунт’, роднаснага да *stьlati ’рассцілаць, слаць’. Далей роднаснае да літ. tìlė ’дошчачка з насцілу ў лодцы; палена, шчапа’, tìlės ’дашчаны насціл на дне чаўна’, tìltas ’мост’, pãtalas ’пасцель’, лат. tals, tale ’выбельванне (лёну)’, tilts ’мост’, прус. talus ’падлога’, ст.-в.-ням. dilla, dili ’маснічына’, ст.-ісл. þel ’грунт, аснова’, ст.-ірл. talam ’зямля’, лац. tellūs ’тс’, грэч. τηλίᾱ ’дошка для гульні’, ст.-інд. talam ’раўніна’ на падставе і.-е. *tel‑ ’плоскі’, ’рассцілаць’ (Борысь, 634; ЕСУМ, 5, 584; Фасмер, 4, 65; Брукнер, 571; Махэк₂, 645; Бязлай, 4, 186; Каруліс, 2, 406–407).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

dirt [dɜ:t] n.

1. бруд, гразь

2. грунт, зямля́

♦

dirt cheap ве́льмі та́нны;

treat smb. like dirt infml трэці́раваць каго́-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

керн, ‑а, м.

1. Парода, грунт, якія бяруць пустацелым інструментам для пробы.

2. Тое, што і кернер (у 2 знач.).

[Ням. Kern.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вя́зкі, ‑ая, ‑ае.

Клейкі, ліпкі, цягучы. Вязкі грунт. Вязкае масла. □ Пачынаецца нізіна. Зямля стала вязкай, усюды купіны, .. шмат вываратняў. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уры́ць, урые; зак., што (пераважна з адмоўем «не»).

Змагчы разрыць, прарыць што‑н. (пра жывёл). Грунт цвёрды — свіння не ўрые.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сілікатыза́цыя

(ад сілікаты)

увядзенне ў грунт сілікатных раствораў для надання яму трываласці, воданепранікальнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

насыпны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які насыпаецца куды‑н. Насыпны грунт.

2. Утвораны шляхам насыпання. Замак быў пабудаваны на насыпной гары. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сілікатыза́цыя, ‑і, ж.

Спец. Увядзенне ў грунт сілікатных раствораў для надання яму трываласці, воданепранікальнасці. Сілікатызацыя глебы. Сілікатызацыя грунту пад фундаментамі будынкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

педабіяло́гія

(ад гр. pedon = грунт + біялогія)

раздзел глебазнаўства, які вывучае арганізмы, што насяляюць глебу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эдафо́н

(ад гр. edaphos = грунт, зямля)

сукупнасць усіх жывых істот, што жывуць у грунце.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)