Віццё ’прывязь з дубцоў, пры дапамозе якой звязваюцца скручаныя (звітыя) бярозавыя (дубовыя, лазовыя) дубцы, што ўжываюцца пры звязванні чаго-небудзь’ (Янк. II, З нар. сл., Шатал.). Першапачаткова зборны назоўнік ад *віць; параўн. ст.-бел.вить, виць ’лаза, скрутак шнуроў’ (< польск.wić ’тс’, Булыка, Запазыч., 65).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Све́нка (свэ́нка) ‘укладка жыта з дванаццаці снапоў’ (кам., Шатал.). Хутчэй за ўсё, ад свінка ў дыялектным вымаўленні, параўн. свіння2. Менш верагодна сувязь з віць, вянок (гл.). Параўн. рус.вен ‘вянок’, балг.свеник ‘добра скручаная вязка травы, прыгатаваная для ўючнай перавозкі’ (БЕР, 6, 540). Гл. яшчэ свянаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Actam rem agere
Рабіць зробленую справу.
Делать сделанное дело.
бел. На лёдзе хату будаваць. Бобу ў гаросе шукаць. Ваду ў ступе таўчы. 3 пяску вяроўку віць.
рус. Переливать из пустого в порожнее. Меледу меледить. Толочь воду в ступе. Толкать, что само катится.
фр. Verser du vide dans du creux (Переливать из пустого в порожнее). Piler de l’eau dans un mortier (Толочь воду в ступе).
англ. To mill the wind (Молоть ветер).
нем. Phrasen dreschen (Молотить фразы).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
nestle
[ˈnesəl]
v.
1) уту́льна, выго́дна ўла́дзіцца або́ се́сьці
2) тулі́цца, мясьці́цца
3) прытулі́ць (-ца)
to nestle up to one’s mother — прытулі́цца да ма́ці
4)
а) гнязьдзі́цца, мець гняздо́
б) будава́ць, віць гняздо́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Свіль ‘месца на дрэве з хвалепадобным размяшчэннем валокнаў’ (ТСБМ), сьвіль ‘нарост на дрэве ў месцы пашкоджання’ (Ласт.). Да віць, звіць; утворана падобна да гніль < гніць з суф. *‑lь‑. Гл. Праабражэнскі, 2, 259; Фасмер, 3, 577. У выніку дээтымалагізацыі прыстаўка злілася з коранем, параўн. Пацюпа, Arche, 2007, 3, 209.
2.чым. Рухаць з боку ў бок, махаць чым‑н. Матаць нагамі. □ Жарабок матаў галавой то ўніз, то ўгору, вадзіў ноздрамі ад свежага паху сасонніку.Ермаловіч.
3.Разм.груб. Хутка ісці, бегчы куды‑н.; уцякаць, паспешна выбірацца адкуль‑н. — Хведар, — крычыць Цопа, — матай у цэнтр, няхай мяхі даюць. Скажы, што малацьбу пачалі.Асіпенка.
•••
Матаць (сабе) на вус — запамінаць што‑н. з якой‑н. мэтай.
і на ~ўцы не заця́гнеш — и на верёвке не зата́щишь, и во́локом не зата́щишь;
сам на сябе́ ~ку ўе — сам себе́я́му ро́ет;
цягну́ць на ~ўцы — (каго) тащи́ть (тяну́ть) на верёвке (кого);
абы́ каро́ўка, бу́дзе і в. — посл. есть в мошне́, так бу́дет и в квашне́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вікля́ ’тонкі канец жэрдкі, які тарчыць з-пад незакончанай страхі ў нізкай будыніне’ (Касп.). Рус.кір.виклина ’націна’, польск.wiklina ’жаўталоз’, wikla, wiklak ’лазіна’, wikle ’вербалоз’ — польска-беларуска-паўночнаруская ізалекса. Відавочна, лексема паходзіць ад *vitlʼa < viti > віць (гл.). Аб пераходзе tl у kl гл. Брукнер, 613. Параўн. балг.ви́кло > витло (БЕР, 1, 147, 154), серб.ви̏тло, макед.витло ’вір’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віхля́ць (БРС, Нас., Бяльк., Гарэц., КТС), віхлі́ць ’віляць хвастом’; ’хітрыць’ (КЭС, лаг.), віхле́ць ’прагнуць’ (Юрч.); ’хітрыць’ (КТС). Рус.вихля́ть, укр.вихля́ти, польск.wichlać і wichlić, з XVII ст. wikłać (Брукнер, 612), чэш.vichlať ’інтрыгаваць’, viklati ’вагацца’, славен.vihljáti ’веяць, варушыць’. Відавочна, вытворнае ад віхаць (Фасмер, 1, 324). Махэк₂ (689) выводзіць непасрэдна ад віць пры дапамозе фарманта ‑chlati.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віха́ць ’віхляць’ (Нас.), віха́цца ’віхляцца’ (БРС, Касп., Бяльк.), віханьне (Бяльк.). Рус.вихать ’вагаць, хістаць’ таксама ў складаннях з прыстаўкамі (вы́вихнуць і г. д.), укр.виха́ти ’махаць’, славен.vihati ’вывіхаць, махаць’. Паводле Праабражэнскага, 1, 86 і наст. і Гараева, 50, вытворнае з экспрэсіўным суфіксам ‑х‑ да віць (гл.). Існаванне прамежкавай ступені (назоўніка *vixъ, які ад віць пры дапамозе суфікса ‑х‑, як смех, успех і г. д.) (Шанскі, 1, В, 112), відавочна, не абавязковае. Буга (РФВ, 75, 153) параўноўвае з літ.viskù, viškė́ti ’вагацца, знаходзіцца ў руху’, прычым мяркуемае літ.*viškù пераўтворана ў viskù пад уплывам літ.vizgù, vizgė́ti ’варушыцца, шавяліцца’. Фасмер (1, 324) лічыць гэта няпэўным. Іліч–Світыч (ВЯ, 1961, 4, 98) услед за Мацэнауэрам ставіць пытанне аб адпаведнасці слав.‑x‑балт.‑zg‑ у сярэдзіне слова і слав.*vixati непасрэдна супастаўляе з літ.vizgė́ti, vizgúoti ’віхляцца’, vìzginti ’вярцець хвастом’. Параўн. віхляць (гл.).