мата́ць

1. (віць, навіваць) hspeln vt, splen vt; ufwickeln vt, wckeln vt (у клубок);

2. разм.:

мата́ць галаво́й гл. матляць;

мата́ць (сабе́) на вус разм. ́ sich (D) etw. hnter die hren schreiben*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Віту́шка ’матавіла’ (БРС, Сцяшк.); ’вялікае верацяно, на якое звіваюць пражу з 2–3 верацён для прасушкі’ (Бір. Дзярж., Сцяшк. МГ); ’вясельны пірог’ (КТС); ’фасоля, якая ўецца’ (Мат. Гом., Інстр. II). Рус. виту́шка ’матавіла; калач, крэндзель’. Да віць, віты (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

wreathe

[ri:ð]

1.

v.t.

1) пле́сьці, віць вяно́к

2) упрыго́жваць вянка́мі

3) Figur. абвіва́ць

Mist wreathed the hills — Тума́н абві́ў узго́ркі

2.

v.i.

ві́цца

The smoke wreathed upward — Дым ві́ўся ўго́ру

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Віццё ’прывязь з дубцоў, пры дапамозе якой звязваюцца скручаныя (звітыя) бярозавыя (дубовыя, лазовыя) дубцы, што ўжываюцца пры звязванні чаго-небудзь’ (Янк. II, З нар. сл., Шатал.). Першапачаткова зборны назоўнік ад *віць; параўн. ст.-бел. вить, виць ’лаза, скрутак шнуроў’ (< польск. wić ’тс’, Булыка, Запазыч., 65).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Све́нка (свэ́нка) ‘укладка жыта з дванаццаці снапоў’ (кам., Шатал.). Хутчэй за ўсё, ад свінка ў дыялектным вымаўленні, параўн. свіння2. Менш верагодна сувязь з віць, вянок (гл.). Параўн. рус. вен ‘вянок’, балг. свеник ‘добра скручаная вязка травы, прыгатаваная для ўючнай перавозкі’ (БЕР, 6, 540). Гл. яшчэ свянаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Actam rem agere

Рабіць зробленую справу.

Делать сделанное дело.

бел. На лёдзе хату будаваць. Бобу ў гаросе шукаць. Ваду ў ступе таўчы. 3 пяску вяроўку віць.

рус. Переливать из пустого в порожнее. Меледу меледить. Толочь воду в ступе. Толкать, что само катится.

фр. Verser du vide dans du creux (Переливать из пустого в порожнее). Piler de l’eau dans un mortier (Толочь воду в ступе).

англ. To mill the wind (Молоть ветер).

нем. Phrasen dreschen (Молотить фразы).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

nestle

[ˈnesəl]

v.

1) уту́льна, выго́дна ўла́дзіцца або́ се́сьці

2) тулі́цца, мясьці́цца

3) прытулі́ць (-ца)

to nestle up to one’s mother — прытулі́цца да ма́ці

4)

а) гнязьдзі́цца, мець гняздо́

б) будава́ць, віць гняздо́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Свіль ‘месца на дрэве з хвалепадобным размяшчэннем валокнаў’ (ТСБМ), сьвіль ‘нарост на дрэве ў месцы пашкоджання’ (Ласт.). Да віць, звіць; утворана падобна да гніль < гніць з суф. *‑lь‑. Гл. Праабражэнскі, 2, 259; Фасмер, 3, 577. У выніку дээтымалагізацыі прыстаўка злілася з коранем, параўн. Пацюпа, Arche, 2007, 3, 209.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мата́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. што. Віць, навіваць, накручваць. Матаць ніткі. Матаць шоўк.

2. чым. Рухаць з боку ў бок, махаць чым‑н. Матаць нагамі. □ Жарабок матаў галавой то ўніз, то ўгору, вадзіў ноздрамі ад свежага паху сасонніку. Ермаловіч.

3. Разм. груб. Хутка ісці, бегчы куды‑н.; уцякаць, паспешна выбірацца адкуль‑н. — Хведар, — крычыць Цопа, — матай у цэнтр, няхай мяхі даюць. Скажы, што малацьбу пачалі. Асіпенка.

•••

Матаць (сабе) на вус — запамінаць што‑н. з якой‑н. мэтай.

мата́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што і без дап.

Разм. Неэканомна, неразумна траціць грошы, маёмасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вяро́ўка ж. верёвка; кана́т м.; бечева́;

віць ~кі — (з каго) вить верёвки (из кого);

в. пла́ча — (па кім) верёвка (петля́) пла́чет (по ком);

з ве́тру ~кі віць — нести́ (поро́ть) ахине́ю (дичь, вздор, ерунду́, галиматью́, чепуху́, чушь);

і на ~ўцы не заця́гнеш — и на верёвке не зата́щишь, и во́локом не зата́щишь;

сам на сябе́ ~ку ўе — сам себе́ я́му ро́ет;

цягну́ць на ~ўцы — (каго) тащи́ть (тяну́ть) на верёвке (кого);

абы́ каро́ўка, бу́дзе і в.посл. есть в мошне́, так бу́дет и в квашне́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)