Верая́ ’шулы, на якіх вісяць дзверы’ (БРС, Касп., Арх. Бяльк.); ’слуп, на які навешваюцца вароты’ (Гарэц.), верая́ ’тс’ (Шн.), вірая́ (Рам.), верія́ ’саха ў студні, з жураўлём’ (ДАБМ, 808). Параўн. і вары́йка ’перакладзіна, жардзіна, якой закрываюць вароты’ (Лысенка, ССП). Рус.верея́ ’касяк, слуп у дзвярах, варотах’, укр.вере́я ’вось, на якой ходзяць дзверы’, ст.-рус.верѣя, ст.-слав.верѣꙗ, славен.veréja ’дзвярны касяк’, чэш.veřeje, славац.veraj, польск.wierzeja. Прасл.*verěja (*vereja?, *verajь?, *veraja?). Параўн. слав.*vorъ ’шула, жардзіна’, *verti ’закрываць; адкрываць і да т. п.’ (гл. варо́ты) (Фасмер, 1, 298; Траўтман, 351–352). Параўн. яшчэ верая́ ’ўзгорак’ (Яшк.), якое, бясспрэчна, звязана з верая́ ’шула, слуп’ (Яшкін прыводзіць з Слаўгарадчыны верая́ ’ўзгорак; вароты з дзвюх палавін; шула, слуп’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лы́паць ’маргаць’, ’бяссэнсава маргаць ад здзіўлення, страху, збянтэжанасці’, ’маўчаць, не ведаючы, што сказаць’ (ТСБМ, Шат., Касп.; КЭС, лаг.), ’вытрэшчваць вочы’ (полац., Нар. лекс., Чыгрынаў, КТС), лы́пнуць ’плюснуць (вачыма)’ (ТС). Укр.лупати (очима) ’тс’, зах. ’слаба гарэць’; польск.łypać запазычана з усх.-слав. моў. Да прасл.дыял.glipati: рус. устар. глипа́ть ’азірацца’, ст.-укр.гли́пати ’аглядваць, азіраючыся’, укр.гли́пати ’вытрэшчваць вочы’, бойк. ’кідаць вокам’, глип! ’зірк’, ’лып’, якое да і.-е.*glip‑/*ghlib‑ (Трубачоў, Эт. сл., 6, 127–128). Аднак аўтарамі гэтага слоўніка дапускаецца, што glipati — экспрэсіўнае ўтварэнне, якое можнатады параўнаць з дац.glippe ’маргаць’, швед.glippa ’часта адкрываць (вочы)’. Чэкман (Балто-слав. иссл., 74, 125) супастаўляе з літ.glìbti, žlìbti ’станавіцца падслепаватым’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
broach
[broʊtʃ]1.
n.
1) ражо́н -на́m. (для сма́жаньня мя́са), по́жаг -а m.
2) сьве́рдзел для адкрыва́ньня бо́чак
3) бро́шка f.
4) каменячаса́льная прыла́да
2.
v.t.
1) сьвідрава́ць адту́ліну
2) пачына́ць гу́тарку, адкрыва́ць дыску́сію
3) часа́ць ка́мень
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
посвяща́тьнесов.
1.(кого, что, во что) дзялі́цца (з кім, чым, з чым); адкрыва́ць(каму, чаму, што); знаёміць (каго, што, з чым); інфармава́ць (каго, што, аб чым); раска́зваць (каму, чаму, пра што); уво́дзіць (каго, што, у што);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ром1, ро̂м ’месца, куды звозяць бярвенне для сплаву, ці з якога сплаўлялі лес, вязалі плыты’ (Бір.; чырв., З нар. сл.; капыл., Сл. ПЗБ), ’прастор, свабоднае месца’, ’абшар’ (Др.-Падб.); ст.-бел.румъ ’тс’, ’месца пагрузкі’, ’будматэрыялы ’руіны’ (XVI ст.) запазычана са ст.-польск.rum, якое з с.-в.-ням.rūm (Булыка, Лекс. запазыч., 189; SEK, 4, 216), < і.-е.*reu̯os: авест.ravah‑ ’даль, прастора, даўжыня’, лац.rūs ’зямля па-за горадам’, ст.-ірл.rōi ’раўніна’, тахар.rū‑ ’адкрываць’. Гл. рум.
Ром2 ’моцны спіртны напой з пераброджанага соку або з патакі цукровага трыснягу’ (ТСБМ) — з рус.ром ’тс’ (упершыню ўжыта ў перакладзе «Рабінзон Круза» 1762 г. у форме рум), якое з англ.rum — вымаўляецца як [rʌm], таму [у] > [о] — а гэтае з’яўляецца скарочаным rumbullion ’шум, вэрхал, галас (пры распіцці гарэлкі)’ (Рэйзак, 550; Сной₂, 633); яго запазычылі англійскія пасяленцы на в. Барбадас (у XVII ст.). Пальмер (Neuweltwörter im Deutschen. Heidelberg, 1933, 117) выводзіць лексему з малайскага brum ’цукровая гарэлка’ (Фасмер, 3, 499). Гл. таксама рум5.