кво́лы
1. kränklich, schwächlich (схільны да захворвання);
2. (слабы, невялікі па сіле) schwach;
кво́лы вы́гляд kränkliches Áussehen; zart; zerbréchlich;
кво́лая раслі́на éine schwächliche Pflánze
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
тепли́чный прям., перен. цяплі́чны;
тепли́чный цвето́к прям., перен. цяплі́чная кве́тка;
тепли́чное расте́ние прям., перен. цяплі́чная раслі́на;
тепли́чное хозя́йство цяплі́чная гаспада́рка;
тепли́чные культу́ры цяплі́чныя культу́ры;
тепли́чное воспита́ние перен. цяплі́чнае выхава́нне.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
гаро́х, -у, М -у і -ро́се, м.
Расліна сямейства бабовых з насеннем у стручках, а таксама само круглае насенне гэтай расліны.
Нашчыпаць гароху.
|| памянш.-ласк. гаро́шак, -шку, м. Зялёны г.
|| прым. гаро́хавы, -ая, -ае.
◊
Гарохавы вянок — адмова ў каханні.
Пудзіла гарохавае (разм., неадабр.) — пра смешна ці безгустоўна адзетага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
амфі́бія, -і, мн. -і, -бій, ж.
1. Земнаводная жывёліна, лічынкі якой дыхаюць жабрамі, а дарослыя асобіны — лёгкімі.
Трытоны — гэта амфібіі.
2. Земнаводная расліна.
3. Самалёт для ўзлёту і пасадкі на вадзе і на сушы, а таксама танк, аўтамабіль для руху па сушы і па вадзе.
|| прым. амфі́бійны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
папі́рус, м.
1. -а і (зб.) -у, мн. -ы, -аў. Трапічная травяністая расліна сямейства асаковых.
2. -у. Матэрыял для пісьма, які вырабляўся з гэтай расліны егіпцянамі і інш. старажытнымі народамі.
Скруткі папірусу.
3. -а, мн. -ы, -аў. Рукапіс на такім матэрыяле.
|| прым. папі́русны, -ая, -ае і папі́русавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шафра́н, -у, м.
1. Паўднёвая травяністая расліна сямейства касачовых, а таксама рыльцы яе кветак, высушаныя і расцёртыя на парашок, якія выкарыстоўваюцца як вострая прыправа і фарбавальнік.
2. Гатунак яблыкаў.
|| прым. шафра́навы, -ая, -ае і шафра́нны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Шафранавы або шафранны колер (аранжава-жоўты з карычневым адценнем).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Вадзяні́ца ’гарлачык, Nymphaea L.’ (КЭС). Суфіксальны дэрыват ад прыметніка вадзяны́ ’які знаходзіцца ў вадзе’. Форма жаночага роду тлумачыцца ўплывам роду назоўніка расліна (або аналагічнага): вадзяная расліна < вадзяніца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паруча́йнік 1 ’птушка атрада сеўцападобных з буравата-шэрай спінкай і белым брушком’. Рус. поручейник ’тс’. Этымалагічна тое ж, што і паручайнік 2. Семантыка празрыстая, таму што гэта птушка з атрада кулікоў, якія трымаюцца каля вады.
◎ Паруча́йнік 2 ’род шматгадовых травяністых раслін сямейства парасонавых з_ белымі кветкамі, сабранымі ў выглядзе складанага парасоніка’ (ТСБМ), ’расліна Sium L.’ (Кіс.), паручайніка ’расліна Catabrosa P. В.’ (Кіс.). Рус. поручейник ’расліна Sium L.’ Дэрыват з суф. ‑ік ад пару чайньКру чай, таму што гэтыя расліны растуць каля вады або ў вадзе. Параўн. славац. potočnik ’расліна Sium L.’, чэш. poiočnik ’расліна Berula’ (гл. Махэк, Jména rostl., 159).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́паўка ’расліна Anthemis tintoria L.’ (Кіс.), рус. пупавка ’тс’ (у тым ліку ’дзьмухавец’), укр. пупова ’расліна Taraxacum officinalis’, пупавка ’рамонак і інш. расліны’, польск. pępawa ’тс’, чэш. pupava ’расліна Carlina acaulis’ (з XV ст.) і інш., славац. ρύρανα ’тс’, серб.-харв. пупава ’від расліны’, балг. пупавка ’расліна Anthemis і інш.’, славен. pumpavo, po(m)pava ’расліна Carlina acaulis’. Прасл. *pppava, ад *рррь (гл. пугі), параўн. БЕР, 5, 855 (магчыма, русізм); Голуб-Копечны, 306; Бязлай, 3, 87 (слова з няяснай этымалогіяй); Махэк₂, 500 (збліжае з грэч. ’απο-παποΰται ’вытварае пух’). Згодна з ЕСУМ (4, 635), з-за выпуклай формы кветак, што нагадвае пуп.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бадзя́к, ‑у, м.
Шматгадовая травяністая расліна сямейства складанакветных з калючкамі на лісці і пурпуровымі кветкамі. [Байсак:] — А чаму да другога сляпіцаю лезеш, чэпішся, як бадзяк калючы? А чаго не падзялілі? Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)