Verbum

Кара́сь ₁ ’карась, Carassius vulgaris’, укр. карась, рус. карась, чэш. karas, в.-луж. karas, балг. караш, серб.-харв. ка̀рас, славен. karas. Надзейнай этымалогіі не існуе. Магчыма, запазычанне з усходу; параўн. марыйск. karaka ’карась’, удмур. karaka ’тс’ і інш. (Трубачоў, Эт. сл., 9, 152).

Кара́сь ₂ ’жалезная паласа, якую прымацоўваюць да ніжняй часткі драўлянай восі калёс’ (Маслен., КЭС, лаг.). Паходжанне няяснае.

◎ Карта́к ’мужчына без рук’ (Жд. 3). Калі да A-örfa/ro(запазычанне з польскай мовы), тады сюды ж польск. karcić ’біць, караць’, балг. къртя ’вырываю, аддзяляю’, серб.-харв. кртипі ’мучыць, ламаць, крышыць’ (прасл. къгий). Апафапічны варыянт ког(ъ (гл. кароткі). Бел. картак зыходзіць да *kbrtakъ з суфіксам ‑akъ, які рэгулярна дае вытворныя са значэннем дэвербіяльных Nomina agentis (SP, 1, 90).

◎ Квік ’віск’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле даных геаграфіі, раз глядзецца як пранікненне з польск. kwik ’віск свінні’ (там жа, 454), хаця слова яшчэ праславянскае: укр. квік ’віск парасяці’, серб.-харв. квиКу польск. kwik, славац. kvik ’тс’. Пытанне аб паходжанні рэгіянальнага беларускага слова цяжкае для вырашэння, паколькі ў гэтым выпадку маем справу з шырокараспаўсюджаным гукапераймальным утварэннем. Параўн. квакаць (гл.), квічаць (гл.).

Корч ’пень, вывернуты з зямлі з карэннем’ (ТСБМ, Шат., Касп., Сл. паўн.-зах., Сержп. Ск., Жыв. сл., Яруш., Нар. лекс., Сцяшк., КЭС, лаг., З нар. сл., Яшк.). Укр. корч, рус. корч ’тс’, серб.-харв. кр̑ч ’выкарчаванае месца’, славен. kȓč ’тс’, польск. karcz, чэш. krč, славац. krč ’тс’. На аснове гэтых паралелей можна рэканструяваць прасл. kъrčь. Далейшыя адпаведнікі вельмі ненадзейныя (параўн. Слаўскі, 2, 73).

Крапі́ць ’пырскаць’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах.). Укр. кропити, рус. кропить ’тс’, ст.-слав. кропити, серб.-харв. кро̀пити, славен. kropíti ’тс’, польск. kropić, чэш. kropiti, славац. kropiť, н.-луж. kšopiś ’тс’. Прасл. kropiti не мае надзейных індаеўрапейскіх паралелей (параўн. Слаўскі, 3, 132–133; Фасмер, 2, 382).

Крапі́ць ₂ ’мацаваць’ (Мат. Гом., Ян.), ’латаць, зашываць’ (Нар. сл., Нар. словатв., Ян.). Гл. крэпкі.

◎ Кра́яць, краяты ’дзяліць на часткі, рэзаць’ (Доўн.-Зап. 3, Клім.). Укр. краяти, рус. краять, ст.-рус. краяти ’тс’, серб.-харв. кращати, славен. krȃjati ’тс’, польск. krajać, чэш. krájeti, славац. krajať, н.-луж. kšajaš ₄ палаб. krojot ’тс’, прасл. krajati — ітэратыўная форма да krojiti (гл. кроіць) (SP, 1, 47; Ваян, Gram. comp., 3, 267; Трубачоў, Эт. сл., 12, 86–87).⇉. м и _

◎ Ку́на ’куніца’ (Рам., Мат., Сцяц. Нар., Шн., Сцяшк. Сл.). Укр. купа, рус. купа, ст.-рус. купа ’тс’, балг. купа, макед. купа, серб.-харв. купа, славен. kuna ’тс’, польск. kuna, чэш. kuna, славац. kuna, в.-луж. kuna, н.-луж. kuna ’тс’. Прасл. kuna мае генетычна тоесны адпаведнік: ст.-прус. сайпе ’тс’, літ. kiaune, лат. сайпа ’тс’. Іншыя паралелі ненадзейныя (параўн. Слаўскі, 3, 366–367).

Ку́рчыцца ’сціскацца ўсім целам’ (ТСБМ, Шат., З нар. сл.). Укр. корчитися, рус. корчиться ’тс’, ст.-слав. кърчити, серб.-харв. кр̏чити се, славен. kŕčiti se ’тс’, польск. kurczyć się, чэш. krčiti sě, славац. kŕčiť ’тс’. У польскай мове r > ur, таму трэба думаць, што бел. курчыцца ўзнікла пад уплывам польск. kurczyć się. Індаеўрапейскіх і балтыйскіх паралелей няма (гл. Слаўскі, 3, 396–397).

◎ Лазінка ₁ ’павойнік суцэльналіты, Clematis integrifolia L.’ (гродз., Кіс.). Рэгіянальная назва, якая матывавана падабенствам да лазы ўласцівасцю віцца, згінацца. Тое ж маем і ў іншых мовах: серб.-харв. павит, балг. павит (ад viti sę ’тс’), паўд.-славац. svit, лат. mežviteni ’павойнік’.

◎ Ла́зінка ₂ ’загнет’ (Мат. Гом.), рус. лазина ’ўваход, праход, пралаз’. Да лаз (гл.). Аб суфіксе ‑інка гл. Сцяцко, Афікс. наз., 43.

◎ Лалы́ (мн.) ’выгада, пажыва’, ’раскоша, добрае жыццё’ (Нас., Нас. Сб.), смал. лальі ’тс’, ’балбатня, жарты’, ’добра жыць, не працуючы, за чужы кошт’. Рус. лала, лаліі ’балбатун’, ’балбатня, лухта, бяссэнсіца, глупства’, рус. лалить ’вярзці лухту’, ’балбатаць’, лалкать ’лепятаць, балбатаць’, польск. lalać, серб.-харв. лапаты ’тс’ (< ням. lallen), лалакати ’замест слоў пры спяванні паўтараць ла-ла’ і інш. Гукапераймальнае. Ад ла-ла-ла (гл.).