се́ні, сяней; адз. няма.

Памяшканне паміж жылой часткай дома і ганкам у вясковых хатах. Кетэ моцна пацягнула.. [Іліко] за руку ў сені і моўчкі адкрыла дзверы ў пакой. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэтра́рхія, ‑і, ж.

1. У Старажытнай Грэцыі — чацвёртая частка вобласці, якой кіраваў тэтрарх.

2. У Рымскай імперыі — падзел улады паміж чатырма правіцелямі, якія кіравалі рознымі часткамі імперыі; чатырохуладдзе.

[Грэч. tetrarchia — чатырохуладдзе.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шалява́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад шаляваць.

2. у знач. прым. Абшыты дошкамі. Двор быў абнесены тынам, а шаляваныя вароты віселі паміж пашарэлых дубовых шулаў. Чыгрынаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электраёмістасць, ‑і, ж.

1. Здольнасць цела ўспрымаць электрычны зарад. Электраёмістасць цела.

2. У фізіцы — велічыня, якая характарызуе сувязь паміж зарадам, перададзеным двум праваднікам, і рознасцю патэнцыялаў у іх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кяту́рка ’клін, які ўшываецца паміж калашын штаноў, шырынка’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. ketùrka ’шырынка’ (Там жа, 2, 598), ’прарэх (у штанах)’ (Шатал.). Балтызм.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

інтэрва́л

(лац. intervallum)

1) прамежак паміж чым-н. у прпсторы або ў часе (напр. інтэрвалы паміж радкамі, трохмінутны і.);

2) муз. суадносіны двух тонаў па вышыні.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

інтэрфэ́йс

(англ. interface, ад лац. inter = паміж + англ. face = твар)

сістэма уніфікаваных сувязей і сігналаў у вылічальнай тэхніцы, праз якія ўстройствы вылічальнай сістэмы злучаюцца паміж сабой.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Суткі 1 ’адзінка вымярэння часу, роўная 24 гадзінам; дзень і ноч’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Сцяшк., Пятк. 2, ТС, Сл. ПЗБ), су́дкі ’тс’ (Нас., Арх. Вяр., ТС), су́тка ж. р. ’тс’ (воран., Сл. ПЗБ). Укр., рус. су́тки ’тс’. З су- і *тъка, якое звязана з тыкаць, першапачаткова ’сутыканне дня і ночы’; гл. Фасмер, 3, 811 з літ-рай. Бузук (Асн. пыт., 58) мяркуе пра першаснае значэнне ’змярканне’, ’пярэдні кут у пакоі’: спалучэнне часавага і прасторавага значэнняў (гл. наступнае слова).

Су́ткі 2, су́тачкі ’вузкі прамежак паміж будынкамі, хатай і плотам’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Сл. ПЗБ, Мат. Гом., ЛА, 5, ТС), ’вузкая прастора паміж печчу і сцяной, запечак’ (брэсц., пін., люб., ЛА, 4), ’сцежка, дарожка паміж пабудовамі, агароджамі’ (гом., ЛА, 5), ’вузенькі пакойчык, старана ў гумне’ (брэсц., ЛА, 5; ТС, ПСл), ’дрывотнік’ (Мат. Гом.); іншыя варыянты: су́дкі (ТС), сутка́, су́тачкі (Сцяшк. Сл.), су́тачкі, су́дачкі, су́ткі, сутке́, су́дкі (Сл. ПЗБ), су́дачкі (Сл. Брэс.; стаўб., З нар. сл.), су́тачкі (Байк. і Некр.), суто́чка ’месца злучэння бэлек у сцяне’ (Бяльк.), суто́к ’дарожка паміж сценамі будынкаў’ (Яшк.). Укр. дыял. су́тки, су́точки ’вузкі праход паміж будынкамі або платамі’, ’цесная нізіна’ (Чарапанава, Геогр.), рус. наўг. су́тки ’вуглы ў хаце’, польск. sutka, sutki ’цесны праход паміж будынкамі’ (з усходнеславянскіх моў), чэш. дыял. soutka ’вузкі праход’, soudička ’вузкая вуліца’. Прасл. дыял. *sǫtъka ’стык чаго-небудзь’, ад прасл. *tъkǫ < *tykati ’тыкаць’, *tъknǫti ’тыкнуць’ з прыст. *sǫ‑ (гл. тыкаць) (Фасмер, 3, 811; ЕСУМ, 5, 485; Махэк₂, 568). Уключэнне сюды ж славен. sot ’горная дарога’, роднаснага ст.-ірл. sēt ’дарога’ (Бязлай, Eseji, 143), а таксама славац. suteska ’вузкі праход паміж высокімі крутымі скаламі’, серб.-харв. су̀тјеска ’вузкая горная цясніна’ (Талстой, Лексика Пол., 12) патрабуе далейшага абгрунтавання, гл. Куркіна, Этимология–1988, 98. Борысь (Prefiks., 107–108) разглядае як дэрыват (nomen actionis > nomen acti) ад прасл. *sъ‑tъknǫti ’сутыкнуць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Humiles laborant, ubi potentes dissident

Простыя людзі пакутуюць, калі вяльможы паміж сабой б’юцца.

Простые люди страдают, когда вельможи между собой дерутся.

бел. Паны б’юцца, а ў мужыкоў чубы трашчаць.

рус. Паны дерутся, а у холопов чубы трещат.

фр. Quand il neige sur les montagnes, il fait bien froids dans les vallés (От снега, выпавшего в горах, в долинах холодно бывает).

англ. Kings go mad and the peoples suffer for it (Короли сходят с ума, а народы страдают).

нем. Wenn die Herren sich raufen, müssen die Bauern Haare lassen (Когда господа дерутся, холопы должны отпускать волосы).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

◎ Мыч ’папярочнае бярвенца (пояс) паміж вертыкальнымі слупамі калодзежа’ (Клім.; кобр., драг., іван., Лучыц-Федарэц, Сл. Брэс.); мыч, мычовиньне, ночовиньне ’пояс паміж дзвюма кроквамі’ (зах.-палес., Нар. сл.), мачы ’гарызантальныя папярочныя планкі, якія замацоўваюць раму ткацкага варштату’ (драг., Уладз.), польск. пазнаньск. miecze ’падпоркі слупкоў («дзядкоў») пад дахам’. З прасл. mbčb < imbk‑jь, — гэта аснова пашырана ў шматлікіх слав. словах, параўн. бел. замкнуць, замок, змыкаць (гл.) і інш. (Фасмер, 2, 631).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)