Пераста́ць ’перастаць’ (ТСБМ), укр. переста́ти ’тс’, ’станавіцца на дарозе’, рус. перестать, стараж.-рус. перестати ’спыніцца, адстаць, спыніць’, польск. przestać, н.-луж. pśesiaś, в.-луж. přeslać ’перастаць, прыпыніцца’, чэш. přestati ’тс’, славац. prestať ’перастаць, пакінуць, скончыцца’, славен. prestáti, серб.-харв. прѐстати, макед. престане, балг. преста́на ’тс’, ст.-слав. прѣстати ’перастаць, наступіць’, ’спыніць’. Прасл. *perstati. Параўн. аналагічна ўтворанае лац. per‑stāre ’цвёрда стаяць, заставацца на месцы, працягвацца’. Да пера- і стаць (гл.) (Трубачоў, Проспект, 69–70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
удушы́ць, удушу, удушыш, удушыць; зак., каго-што.
Разм.
1. Павесіць каго‑н. [Мікіта:] — Ён яе [Марылю] у магілу загнаў... Удушыць яго мала за гэта! Брыль.
2. Сціснуўшы горла, спыніць дыханне; задушыць. // перан. Не даць развіцца чаму‑н., спыніць рознымі мерамі развіццё чаго‑н. Фашызм імкнецца ўдушыць рэвалюцыйнадэмакратычны рух народаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак.
1. каго-што. Накрыць, прыкрыць чым-н.
З. коўдрай.
З. твар рукамі.
2. што. Скласці, самкнуць што-н. раскрытае.
З. парасон.
З. кнігу.
З. вочы.
3. што. Загарадзіць, перагарадзіць (уваход, выхад і пад.), спыніць доступ куды-н.
З. уваход.
З. граніцу.
4. што. Спыніць, пакласці канец правядзенню, дзеянню, дзейнасці чаго-н.
З. сход.
З. прадпрыемства.
З. гандаль.
|| незак. закрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. закры́цца, -ы́юся, -ы́ешся, -ы́ецца (да 1 і 4 знач.); незак. закрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. закрыццё, -я́, н. (да 3 і 4 знач.).
З. сезона.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абсячы́, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; -се́к, -кла; -сячы́; -се́чаны; зак.
1. што. Адсякаючы, аддзяліць.
А. сукі на дрэве.
2. перан., каго. Спыніць, абарваць.
Абсек мяне бацька, не даў слова сказаць.
|| незак. абсяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. абсяка́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адключы́ць, ‑ключу, ‑ключыш, ‑ключыць; зак., што.
Спыніць дзеянне чаго‑н., раз’яднаўшы яго з агульнай сістэмай; выключыць. Адключыць званок, тэлефон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і́нтэрым
(лац. interim = між тым)
часовыя распараджэнні часоў Рэфармацыі, якія выдаваліся з мэтай спыніць рэлігійныя спрэчкі паміж католікамі і пратэстантамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ліквідава́цца, ‑дуецца; зак. і незак.
1. Спыніць (спыняць) сваю дзейнасць. Установа ліквідуецца. Прадпрыемства ліквідавалася.
2. толькі незак. Зал. да ліквідаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жгут, -а́, М жгуце́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Эластычная гумавая трубка, бінт або іншы прадмет для перавязвання канечнасці, каб спыніць кровацячэнне.
Налажыць ж.
2. Туга скручаны кавалак тканіны, пучок саломы і пад.
Саламяны ж.
|| памянш. жгу́цік, -а, мн. -і, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́ключыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.
1. каго (што). Вывесці са складу чаго-н.
В. з брыгады.
В. са спісаў.
2. што. Спыніць дзеянне чаго-н. шляхам адключэння ці выключэння.
В. радыёпрыёмнік.
В. ток.
|| незак. выключа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. выключэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адшы́ць, -шы́ю, -шы́еш, -шы́е; -шы́ты; зак. (разм.).
1. што і без дап. Скончыць шыць.
2. Адпрацаваць шыццём узамен за што-н.
А. за доўг.
3. каго-што (разм.). Адахвоціць, прымусіць спыніць заляцанні; пазбавіцца ад каго-н.
А. кавалера.
|| незак. адшыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)