Спіра́ць 1 ‘перыць’ (Сцяшк. Сл.; слонім., Сл. ПЗБ). Да перыць, праць з галоснай у ступені падаўжэння.

Спіра́ць 2 ‘спіхваць, зганяць’ (Нас.), ‘сціскаць (ад холаду)’ (шчуч., Сл. ПЗБ), ст.-бел. спирати ‘адвесці ад уладання, пазбавіць правоў’, ‘не пагаджацца, пярэчыць’ (Ст.-бел. лексікон). Паводле Брукнера (442), адбыўся перанос дзеяння з фізічнага ў маральны план, у выніку апошняе значэнне стала пераважаць, параўн. спіра́цца ‘спрачацца, супраціўляцца’ (Нас., Ласт.), ‘вясці слоўную спрэчку’ (Варл.), ст.-бел. спиратися ‘спрачацца, пярэчыць’ (Ст.-бел. лексікон), гл. спор 2. Апошняе значэнне ўжо праславянскае, параўн. укр. спира́тися ‘спрачацца, праяўляць упартасць’, польск. spierać się ‘тс’, ст.-слав. пьрѣниѥ ‘спрэчка’ і інш. Усё да перці, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шок

(фр. choc = літар. удар)

1) агульнае цяжкае расстройства функцый арганізма ў выніку псіхічнай або фізічнай траўмы;

2) стан крайняй разгубленасці (напр. маральны ш.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

ко́дэкс

(лац. codex = кніга)

1) звод законаў якой-н. галіны права (напр. грамадзянскі к., крымінальны к.);

2) перан. сукупнасць правіл паводзін, поглядаў (напр. маральны к.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

заняпа́д, -ду м.

1. в разн. знач. упа́док; (обеднение — ещё) разоре́ние ср., захире́ние ср.;

з. га́ндлю — упа́док торго́вли;

з. культу́ры — упа́док культу́ры;

з. гаспада́ркі — разоре́ние (захире́ние) хозя́йства;

2. паде́ние ср., упа́док;

мара́льны з. — мора́льное паде́ние (мора́льный упа́док)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АСКЕТЫ́ЗМ

(ад грэч. askētes які практыкуецца ў чым-н.; падзвіжнік),

маральны прынцып, які прадугледжвае строгі лад жыцця, добраахвотнае адмаўленне ад матэрыяльных дабротаў, абмежаванне і прыглушэнне пачуццёвых жаданняў дзеля маральнага самаўдасканалення ці здзяйснення якіх-небудзь сац. ідэалаў. Паводле значэння проціпастаўляецца геданізму, эўдэманізму, эпікурэізму. Доўгі час тэарэт. абгрунтаванне і практычнае ўвасабленне аскетызму звязвалі з рэліг. светапоглядам (напр., у хрысціянстве — манаства). Аскетызм уласцівы і розным сац. формам пратэсту; часам разглядаўся як найважнейшая ўмова для мабілізацыі фізічных і духоўных сіл асобы ў барацьбе за ідэі роўнасці і справядлівасці.

В.А.Паўлоўская.

т. 2, с. 36

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пощёчина ж.

1. апляву́ха, -хі ж., по́ўха, -хі ж.;

дать пощёчину даць апляву́ху (по́ўху);

2. перен. апляву́ха, -хі ж., по́ўха, -хі ж.; (удар) уда́р, -ру м.; (оскорбление) знява́га, -гі ж.;

нра́вственная пощёчина мара́льная апляву́ха (мара́льны ўдар).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

капіта́л

(ням. Kapital, ад лац. capitalis = галоўны)

1) сукупнасць сродкаў (маёмасць, грошы), якая прыносіць прыбытак;

2) вялікая сума грошай;

3) перан. тое, што ўяўляе сабой вялікую каштоўнасць, важны здабытак (напр. навуковы к., маральны к.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

знос​II м тэх Verschléiß m -es; Ábnutzung f -, Ábnützung f -, Verbráuchen n -s;

мара́льны знос morálischer Verschléiß der Áus rüstung;

натура́льны знос natürlicher Verschléiß;

фізі́чны знос phýsischer Verschléiß;

эксплуатацы́йны знос téchnischer Verschléiß;

◊ гэ́тым бо́там няма́ зносу diese Stíefel sind únverwüstlich

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

АЎТАРЫТЭ́Т

(ням. Autorität ад лац. auctoritas улада, уплыў),

ідэйнае і сац.-псіхал. ўздзеянне адной асобы або групы (арг-цыі, партыі) на інш. асобу або групу, нават народ; адна з формаў ажыццяўлення ўлады. Аўтарытэт праяўляецца ў здольнасці яго носьбітаў (асоб, груп) уплываць, не прыбягаючы да прымусу, на паводзіны і погляды інш. людзей у якой-н. галіне дзейнасці або грамадскага жыцця ў цэлым. Уздзеянне носьбітаў аўтарытэту абумоўлена іх высокай кампетэнтнасцю, ведамі, вопытам, маральнымі якасцямі. У залежнасці ад сферы і спосабу ўплыву адрозніваюць аўтарытэт палітычны, маральны, рэліг. і інш. формы, у якіх аўтарытэт рэалізуецца, і сіла яго ўздзеяння залежаць ад узроўню развіцця культуры грамадства.

В.М.Пешкаў.

т. 2, с. 120

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

хвалява́нне, ‑я, н.

1. Рух хваль на паверхні вады, гайданне яе. Хваляванне на моры.

2. Нервовае ўзбуджэнне, выкліканае адчуваннем трывогі, радасці і пад. Лабановіч пачуваў лёгкае хваляванне: у гэты дзень твар у твар спаткаецца ён з тымі дзецьмі, якія даручаюцца яму і маральны адказ за якіх ён павінен узяць на сябе. Колас. Адчыніўшы дзверы, .. [Тэкля] з нейкай нецярплівасцю і хваляваннем паглядзела на вароты. Краўчанка. І з хваляваннем кожны з нас Ступіў на бераг запаветны, Дзе вырашаўся ў грозны час У бітвах лёс усёй краіны. Танк.

3. звычайна мн. (хвалява́нні, ‑яў). Масавы рух, пратэст супраць чаго‑н. Хваляванні рабочых у капіталістычных краінах. Сялянскія хваляванні ў царскай Расіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)