j-n zur ~ máchen — зрабі́ць з каго́-н. прадме́т кпі́наў
◊ ~n nach Áthen trágen* — ≅ вазі́ць дро́вы ў лес
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ката́ццанесов. ката́ться;
к. вярхо́м — ката́ться верхо́м;
к. на ло́дцы — ката́ться на ло́дке;
к. на канька́х — ката́ться на конька́х;
◊ лю́біш к., любі́ і са́начкі вазі́ць — посл. лю́бишь ката́ться, люби́ и са́ночки вози́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ве́зці, везць. Ст.-рус.везти́, рус.везти́, укр.везти́, польск.wieźć, чэш.vézti, ст.-слав.вести везѫ, серб.вѐсти вѐзе̑м і г. д. Прасл.*vezti vezǫ ’везці’. І.‑е. *u̯eg̑h‑ ’ехаць, везці’: літ.vèžti ’везці’, грэч.Ϝεχέτω ’няхай прынясе’, лац.vehō ’еду, вязу’, ст.-інд.váhati ’вязе, вядзе’, авест.vazaiti ’вязе, цягне’, гоц.gawigan ’трасці, рухаць’ і г. д. Іншыя аблаутныя формы і.-е.*u̯eg̑h, прасл.*vez‑; гл. пад вазіць, воз, вежа. Фасмер, 1, 286.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кры́нджалы ’сані, прызначаныя для перавозкі бярвення’ (Япк., Мат., Мат. Гом., Ян., ТС), ’прывалы, прылада для калее, каб вазіць бярвенні’ (Бяльк.), ’козлы з трох кійкоў’ (ТС). Укр.кринджола ’санкі’, рус.кринджолы ’тс’, польск.grynd‑ żoły ’нізкія сані для саломы’. Лічыцца балтызмам. Параўн. літ.gri̯žulas, gri̯zulge, grezalas ’дышаль’. Гіпотэза аб запазычанні з польск.grządzil, grądziel ’дышаль сахі’ (Фасмер, 2, 377) неверагодная, бо ў гэтым выпадку мы б чакалі дыфтонг ‑оп‑, а не ‑in‑, ‑уп‑ (Лаўчутэ, Балтизмы, 11).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узмацне́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які ўзмацнеў, павялічыўся ў сіле (пра вецер, дождж і пад.). Узмацнелы вецер./ Пра голас, гукі. Першы, узмацнелы голас мне пачуўся цёткі Ганны: — Давайце ўсё ж [клубніку] на Яхімаўскі вазіць.Кавалёў./ Пра думкі, пачуцці і пад. Узмацнелая дружба.// Які стаў больш трывалым, цвёрдым. Узмацнелы лёд.
2. Які стаў больш здаровым, моцным. Узмацнелы падлетак.
3. Які атрымаў больш шырокі размах і арганізаванасць. Партызанскія злучэнні, узмацнелыя ў барацьбе з ворагам, усё больш набывалі рысы высокаарганізаванай арміі.Дзенісевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вазі́цца, важуся, возішся, возіцца; незак.
1. Катацца. Зімою ў вольны час. [Федзька і Эдзік] вазіліся на санках.., коўзаліся на драўляных самаробных каньках, акутых тоўстым дротам.Пальчэўскі.
2.перан.Разм. Аддаваць многа часу якой‑н. справе; важдацца. Тарас купіў на дарогу пачак папярос за тры капейкі,.. каб не вазіцца з курэннем на холадзе.Колас.— Калі табе з гэтымі гузікамі вазіцца, скідай, я ўмомант прышыю, — рашуча загадвае.. [Алесю] Варвара.Васілевіч.// Гуляць, забаўляцца. [Бацька:] — Славік, мой сын, напэўна, прыбег ужо са школы і вучыць урокі або возіцца са сваімі галубкамі.Кулакоўскі.
3.Зал.давазіць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ad res portandas asini vocitantur ad aulam
Аслоў клічуць на двор для перавозкі цяжару.
Ослов кличут на скотный двор для перевозки тяжестей.
бел. Вала завуць не піва піць: будуць на ім ваду вазіць. Богу багаваць, а нам працаваць.
рус. Вола в гости зовут не мёд пить, а воду возить. В бор не по груши, а по еловые шишки. Вола зовут не пиво пить, хотят на нём лишь воду возить.
фр. A chacun son métier! (Каждому своё дело!).
англ. Let the cobbler stick to his last (Пусть сапожник остаётся сапожником).
нем. Man lädt den Esel nicht zu Hof, denn daß er Säcke trage (Осла не приглашают ко двору, так как он должен носить мешки).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
прыстро́іць1, ‑строю, ‑строіш, ‑строіць; зак.
1.што. Прымасціць, размясціць дзе‑н. Юрканс прыстроіў у кутку невялічкую свечку, якая ледзь мігцела.Броўка.Косцік зрабіў .. аж тры [шпакоўні] і прыстроіў на высокай бярозе каля хлява.Паслядовіч.
2.каго. Разм. Уладкаваць на работу, на якое‑н. месца і пад. — А там паглядзім, можа дзе і на якую работу прыстроім.Сабаленка.Яму [каню] б вазы вазіць, араць, Бо ў гэтым конскае прызванне, Яго ж прыстроілі у цырку выступаць.Корбан.
3.каго-што. Далучыць да строю, паставіць у строй; паставіць у рад, у адну лінію з кім‑, чым‑н. Прыстроіць да левага фланга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Genúss
m -es, -nüsse
1) асало́да; задавальне́нне
~ bíeten* — дава́ць аса́лоду
2) карыста́нне; спажыва́нне (ежы)
das war ein ~ — гэ́та было́ сма́чна
◊ willst du den ~, so nimm auch den Verdrúss — ≅ любі́ш ката́цца – любі́ i са́начкі вазі́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Вожка, вожкі ’лейцы’ (Нас., Шат., Касп., Бяльк., Янк. I, Янк. II, Юрч., Бір. Дзярж., Др.-Падб., Мядзв., Маш., Маслен., Мат. Гом., З нар. сл.). Рус.вожжа́, во́жжи, укр.ві́жка, польск.дыял.wodze ’вузда’, славен.vȏjka, славац.vodzka. Большасць даследчыкаў як зыходную аднаўляюць форму *vodi̯a (ад voditi) (Праабражэнскі, 1, 90; Фасмер, 1, 332; Махэк₂, 572; Брукнер, 629; Міклашыч, 376). Параўн. таксама літ.vãdžios ’лейцы, павады’, лат.važa ’павадок, ланцуг’ < vadît ’вясці’ (Фрэнкель, 1126). У гэтым выпадку беларуская форма рэканструюецца, як *vod‑i̯‑ka. Грот (Філал. раз., 2, 424) узводзіць гэта слова да вазіць, вязу, але гэтаму супярэчаць заходнеславянскія і славенская формы. У рус. мове застаецца нявытлумачаным ‑жж‑; падрабязна гл. Фасмер, 1, 332; КЭС, 63; Шанскі, 1, В, 129.