Скаро́мны ‘паводле рэлігійных прадпісанняў — забаронены для яды ў час посту (пра мяса, сала, малако і пад.)’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Др.-Падб., Сл. ПЗБ), скаро́мніна ‘скаромная ежа’ (Касп., Варл., Шатал.), скаро́міна ‘тс’ (Нар. сл., Сл. ПЗБ, Шатал.), скаро́мнае ‘тс’ (Пятк. 2), скоро́мнэ ‘тс’ (ТС, Сл. Брэс.), скарамі́нка ‘сала (кусочак) свіное’ (Сцяшк. Сл., Скарбы), скаро́міць ‘запраўляць страву’ (Сл. ПЗБ), скаро́міцца ‘есці скаромнае’ (ТСБМ, Др.-Падб., Касп.). Да ско́рам (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
woleć
wol|eć
незак. аддаваць перавагу, лічыць за лепшае;
~ę rybę niż mięso — я больш люблю рыбу, чым мяса;
co ~isz? — што ты хочаш?
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
stale1 [steɪl] adj.
1. нясве́жы, няно́вы; чэ́рствы;
stale bread чэ́рствы хлеб;
stale air за́тхлае паве́тра;
stale water гніла́я вада́;
stale meat мя́са з душко́м
2. стары́, збі́ты, шабло́нны;
a stale compliment по́шлы кампліме́нт;
a stale joke стары́ анекдо́т
3. сто́млены;
go stale sport ператрэнірава́цца; стра́ціць спарты́ўную фо́рму
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
preservative
[prɪˈzɜ:rvətɪv]
1.
n.
засьцерага́льны сро́дак
Salt is a preservative for meat — Соль
2.
засьцерага́льны сро́дак ад псава́ньня мя́са
Paint is a preservative for wood surfaces — Фа́рба — засьцерага́льны сро́дак для дрэ́ва
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Dämpfung
I
f -, -en
1) памяншэ́нне, тушэ́нне (святла, агню)
2) глушэ́нне (гуку, голасу)
3) змякчэ́нне (фарбаў)
4) амартыза́цыя
5) прытупле́нне
II
f -, тушэ́нне (мяса, гародніны)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
roh
a
1) сыры́;
~ es Fleisch сыро́е мя́са
2) сыры́, неапрацава́ны;
~es Pferd неаб’е́зджаны конь
3) гру́бы, бязлі́тасны
4) эк. валавы́;
~ es Gewícht вага́ бру́та
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
збой, ‑ю, м.
1. Вялікая колькасць каго‑, чаго‑н., цесна сабранага, збітага ў адным месцы. І ў гэткім шуме можна парою нічога не чуць, і ў гэткім збоі людзей можна часамі быць адзінокім. Брыль.
2. Перабой у руху, рабоце, дзеянні. [Становішча] вось-вось пяройдзе за тую мяжу, калі замінка дзе-небудзь у адным месцы імгненна выкліча збоі ў іншых месцах. Васілёнак.
3. Спец. Галава, ногі і ўнутранасці забітай на мяса жывёлы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыме́рзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. ‑мёрз, ‑мерзла; зак.
1. Прыстаць да чаго‑н. пад уздзеяннем марозу. Зашчэпка форткі, якую .. [Веля] ўзялася адчыняць, добра прымерзла. Савіцкі. Пахлі .. [бярвёны] смалой, лясной прэласцю, ігліцай, што прымерзла да вуглаватых камлёў з белымі елачкамі падсочкі. Шамякін.
2. Крыху, не поўнасцю замерзнуць; падмерзнуць. — Дзве каровы, як горы, зусім яшчэ свежыя.. Нават і прымерзлі крыху, так што мяса не трэба ні саліць, ні ў лядоўню цягнуць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кансервава́ць
(лац. conservare = захоўваць)
1) гатаваць кансервы з чаго-н. (напр. к. мяса);
2) захоўваць ад псавання спецыяльнай апрацоўкай або стварэннем адпаведных умоў захавання (напр. к. кроў, к. драўніну);
3) часова прыпыняць развіццё, дзейнасць чаго-н. (напр. к. будаўніцтва).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Пацёхціся ’пачаць расці’ (пух., Сл. ПЗБ). З пух. цёхці ’цягнуць’ (там жа), якое з цесці ’тс’. Да прасл. tęg‑nę‑ti > бел. цягнуць. Форма цёгці ўтварылася паводле ўзору могці ’магчы’, лягці ’легчы’. Спрацаваў у адваротным кірунку закон якання: ‑я‑ (у цягнуць) у I складзе перад націскам і ‑ё‑ пад націскам, хаця гістарычна тут павінна было б быць ‑я‑ (з прасл. ‑ę‑), як пяць, мяса, цягнуць і інш. Развіццё семантыкі: ’цягнуцца’ > ’пачаць расці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)