Разо́нт: у разонт прымаць ’улічваць, прымаць пад увагу’ (Нар. Гом., Ян.), разо́н ’увага’ (Сцяшк. Сл.), ’упэўненасць, адвага’: грошы много даюць разону (Сержп. Казкі). Ад рэзо́н ’слушнасць, рацыя’, ’довад’. Застаецца незразумелым з’яўленне ‑т.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́бе ’спадар (пры звароце да яўрэя) (Нас.). З ідыш reb ’спадар (зварот) < ст.-яўр. rabbī ’настаўнік (зварот)’. Магчыма, форма рэбе ўтварылася пад уплывам клічнага склону (параўн. пан — пане). Гл. яшчэ рабін 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сугру́б ’скрутак палатна і інш.’ (ТС), ’кавалак палатна для бялення’: на два сугру́бы разрэзаў (стол., ЛА, 4). Фанетычна змешанае сугроб (гл.), параўн. укр. дыял. сугро́б ’сувой палатна’, магчыма, пад уплывам грубы ’тоўсты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сусто́й ’смятана’ (Мат. Маг.), ’вяршкі з малака’ (Мат. Гом.), ’адстой’ (Яўс.), ’асадак на дне пасудзіны з вадкасцю’ (Юрч. Вытв.). Ад сусто́іцца ’адстаяцца’ (Нас., ТС), сусто́іць ’адстаяць’ < стаяць (гл.) з ‑о‑ пад націскам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Сухае́жка, сухое́жка ’сухамятка’ (ТС). Да сухі (гл.) і ежа ’яда’, параўн. сухая ежа (яда) ’тс’ (Некр. і Байк.); самастойнае ўтварэнне, параўн. рус. сухоядение ’тс’, балг. сухоя́жбина ’тс’, макед. сувојадење ’тс’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Сіба́, сыба́ ‘няўжо’ (Сл. Брэс.), ‘хіба’ (драг., Ск. нар. мовы). Няясна; фармальна і па значэнні суадносіцца з хіба (гл.), пачатак слова пад уплывам займеннікавай асновы *s‑ (гл. сей, сі). Параўн. сіхібо (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тра́ўля ‘патрава’ (Некр. і Байк.). Да траві́ць (гл.). Суф. ‑л‑я азначае вынік дзеяння (Сцяцко, Афікс, наз., 54). Значэнне ‘бязлітаснае праследаванне, ганенне’ (Др.-Падб.), хутчэй за ўсё, пад уплывам рус. тра́вля ‘цкаванне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́скачыць сов.
1. вы́скочить, вы́прыгнуть;
в. з акна́ — вы́скочить (вы́прыгнуть) из окна́;
2. (выпасть) вы́скочить; вы́скользнуть;
~чыў зуб — вы́скочил зуб;
ні́тка ~чыла з іго́лкі — ни́тка вы́скочила (вы́скользнула) из иго́лки;
3. разг. (выбежать) вы́скочить; вы́лететь;
саба́ка ~чыў з-пад бра́мы — соба́ка вы́скочила из-под воро́т;
4. (о прыще) вскочи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грэ́бень (мн. грабяні́, -нёў) м., в разн. знач. гре́бень; (у птицы — ещё) гребешо́к; (для расчёсывания волос — ещё) гребёнка ж., расчёска ж.;
прадзі́льны г. — пряди́льный гре́бень;
го́рны г. — го́рный гре́бень;
г. хва́лі — гре́бень волны́;
○ пе́ўневы г. — бот. петуши́ный гребешо́к;
◊ стры́гчы (усі́х) пад адзі́н г. — стричь (всех) под одну́ гребёнку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скака́ць несов.
1. скака́ть, пры́гать;
с. на адно́й назе́ — скака́ть (пры́гать) на одно́й ноге́;
мяч ска́ча — мяч пры́гает;
сэ́рца ска́ча ад ра́дасці — се́рдце пры́гает от ра́дости;
2. (на лошади) скака́ть;
3. пляса́ть, танцева́ть, отпля́сывать;
◊ с. пад ду́дку — (чыю) пляса́ть под ду́дку (чью);
с. ад пе́чы — ирон. танцева́ть от пе́чки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)