тэмп, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Ступень хуткасці ў выкананні музычнага твора, а таксама ў рухах, выкананні чаго-н., чытанні і пад.

2. Хуткасць ажыццяўлення, выканання або інтэнсіўнасці развіцця чаго-н.

Тэмпы будаўніцтва.

◊

У тэмпе (разм.) — хутка, энергічна.

|| прым. тэ́мпавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераго́нны в разн. знач. перего́нный;

п. апара́т — перего́нный аппара́т;

~нная ху́ткасць (ско́расць) — перего́нная ско́рость

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Initiálgeschwindigkeit

f -, -en фіз., тэх. пачатко́вая ху́ткасць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

макракіне́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Раздзел кінетыкі, які вывучае ўплыў працэсаў пераносу рэчываў і цяпла на хуткасць хімічных рэакцый (галоўным чынам у прамысловых умовах).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

імклі́васць, ‑і, ж.

Уласцівасць імклівага; вялікая хуткасць, шпаркасць. Імклівасць рухаў. Імклівасць горных патокаў. □ Пушчаны з гары снежны ком набывае ўсё большую і большую імклівасць. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

даа́тамны, ‑ая, ‑ае.

Які быў, існаваў да выкарыстання атамнай энергіі. Самыя лепшыя даатамныя падводныя лодкі мелі максімальную хуткасць пад вадой 25–27 кіламетраў у гадзіну.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Верць! — выклічнік, які азначае ’рэзкі паварот, хуткасць руху’ (КТС, Мядзв.). Укр. верть, рус. верть, серб. вр̏ц ’тс’. Адваротнае ўтварэнне ад *вертети па аналогіі да дзеясловаў, якія перадаюць гукаперайманні.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

gear [gɪə] n.

1. механі́зм; прыстасава́нне; прыла́да

2. рышту́нак; адзе́нне; рэ́чы (для спорту, палявання і да т.п.);

fishing gear рыбало́ўныя сна́сці

3. tech. шасцярня́; перада́ча; ху́ткасць;

top/bottom gear BrE найбо́льшая/найме́ншая ху́ткасць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

узраста́ючы

1. прил. возраста́ющий;

~чая ху́ткасць — возраста́ющая ско́рость;

~чая прагрэ́сія — возраста́ющая прогре́ссия;

2. деепр. возраста́я

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Паспе́х ’паспешнасць’ (Нас., Грыг.), ’празмерная хуткасць’ (ТСБМ), ’паскарэнне’ (Гарэц., Касп., Др.-Падб.), поспех ’спорнасць, хуткасць’ (ТС). Укр. по́спіх, рус. поспе́х, польск. pośpiech, н.-, в.-луж., чэш. pospěch, славен. pospȇh, ст.-слав. поспѣхъ ’паспешнасць’, ’паскарэнне’, ’садзейнічанне’. Прасл. pospěxъ было, відаць, утворана ад дзеяслова po‑spěšiti, у якім прэфікс po‑ павялічвае значэнне дзеяслова. Да спех, спяшы́ць (гл.). Сюды ж паспяшны́ ’ранні (напр., капуста)’ (лід., Сл. ПЗБ), пасьпе́шка ’ранні сорт бульбы, скараспелка’ (Касп.; в.-дзв., астрав., смарг., Сл. ПЗБ), параўн. польск. pośpiechy ’тс’. Гл. таксама поспех.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)