кумуля́цыя

(лац. cumulatio = памнажэнне, награмаджэнне)

1) накапленне ў арганізме лекавых рэчываў у сувязі з працяглым іх ужываннем;

2) канцэнтрацыя энергіі выбуху ў пэўным напрамку, напр. пры дзеянні кумулятыўнага снарада.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

экза́рх

(гр. eksarchos = кіраўнік, галава)

1) галава жрацоў пры храме ў Стараж. Грэцыі;

2) намеснік імператара ў якой-н. вобласці Візантыйскай імперыі;

3) галава царкоўнай акругі ў праваслаўнай царкве.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

элінва́р

[ад фр. él(asticité) invar(iable) = нязменная пругкасць]

сплаў на аснове нікелю, пругкасць якога пры змене тэмпературы амаль не мяняецца; выкарыстоўваецца для вырабу камертонаў, гадзіннікавых спружын, механічных вібратараў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эўтэ́ктыка

(ад гр. eutektos = легкаплаўкі)

сумесь двух або некалькіх рэчываў у такіх суадносінах, пры якіх тэмпература плаўлення яе ніжэйшая, чым тэмпература плаўлення сумесі гэтых самых рэчываў у іншых суадносінах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

memory [ˈmeməri] n.

1. па́мяць;

have a good/bad memory (for) мець до́брую/дрэ́нную па́мяць (на);

have a short/long memory ху́тка забыва́ць/до́ўга по́мніць;

lose one’s memory тра́ціць па́мяць;

do smth. from memory рабі́ць што-н. па па́мяці;

within/in living memory нако́лькі па́мятаюць (жывы́я) лю́дзі;

within smb.’s memory пры чыёй-н. па́мяці, на па́мяці каго́-н.

2. звыч. pl. memories (of) успамі́ны;

memories of the war успамі́ны пра вайну́

3.comput. па́мяць

♦

in memory of smb./to the memory of smb. у па́мяць (каго-н.);

if (my) memory serves me well/correctly калі́ па́мяць мяне́ не падво́дзіць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

soon

[su:n]

adv.

1) неўзаба́ве, за́раз

I will see you again soon — Неўзаба́ве мы зноў уба́чымся

2) ху́тка

as soon as possible — як мага́ хутчэ́й; пры пе́ршай наго́дзе

Why have you come so soon? — чаму́ ты прыйшо́ў так ху́тка?

I’ll be back soon — Я за́раз вярну́ся

I had (or would) sooner… — Я хутчэ́й хаце́ў бы…

3) як то́лькі

As soon as I hear, I will let you know — Як то́лькі пачу́ю, я вам скажу́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

дзве́ры ед. нет дверь ж.;

○ глухі́я дз. — глуха́я дверь;

ца́рскія дз. — церк. ца́рские врата́;

◊ палі́тыка адчы́неных дзвярэ́й — поли́тика откры́тых двере́й;

лама́цца (бі́цца) у адчы́неныя дз. — ломи́ться в откры́тую дверь;

дзень адчы́неных дзвярэ́й — день откры́тых двере́й;

пры зачы́неных дзвяра́х — при закры́тых дверя́х;

паказа́ць на дз. — (каму) показа́ть (указа́ть) на дверь (кому);

дз. ў дз. — дверь в дверь;

сту́кацца ў дз. — стуча́ться в дверь;

зачыні́ць дз. — (перад кім) закры́ть дверь (перед кем);

бра́знуць дзвяра́мі — хло́пнуть две́рью;

дз. не стыка́юцца — дверь не закрыва́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

падзялі́цца сов.

1. раздели́ться;

атра́д ~лі́ўся на чаты́ры па́ртыі — отря́д раздели́лся на четы́ре па́ртии;

2. (распределиться) раздели́ться;

на́шы фу́нкцыі ~лі́ліся — на́ши фу́нкции раздели́лись;

3. (о числах) раздели́ться;

4. (произвести раздел имущества) раздели́ться, подели́ться;

5. подели́ться;

п. апо́шнім кава́лкам хле́ба — подели́ться после́дним куско́м хле́ба;

6. (з кім, чым) перен. подели́ться; посвяти́ть (кого, что во что);

п. з тава́рышам сваі́мі пла́намі — подели́ться с това́рищем свои́ми пла́нами; посвяти́ть това́рища в свои́ пла́ны;

7. перен. раздели́ться;

пры абмеркава́нні ду́мкі ~лі́ліся — при обсужде́нии мне́ния раздели́лись

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Жаўтапёс, жаўтёпасак ’пясчаная глеба’ (Шат.), жаўтопёсок (Мат. Гом.), жаўтапесак (глус., Янк. II) ’тс’. Параўн. жаўтазём ’глеба з жоўтага пяску’ (Сцяц.). Складанае слова з прыметнікавай асновы жоўты (гл.) і назоўніка пясок (гл.). Цікава, што апошні прадстаўлены ў форме без суфікса ‑ъкъ; яе можна лічыць або адлюстраваннем старажытнага стану, або пазнейшым усячэннем па мадэлі жаўтазём. Трэба пры гэтым мець на ўвазе нерэгулярнае адлюстраванне ě ў выглядзе ё, якое ўказвае, як і форма жаўтёпасак, на пазнейшыя дэфармацыі слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Заміна́ць ’перашкаджаць’. Рус. замина́ть ’перашкаджаць, прыпыняць’, укр. замина́ти (розмову) ’прыпыняць (размову)’, балг. замина̀вам ’ад’язджаць’, макед. замине ’ад’язджаць, мінаць’. Ст.-рус. заминати ’ўтойваць, перашкаджаць’ (XVII ст.). Параўн. рус. зами́нка ’затрымка’. Значэнне ’перашкаджаць’ у кораня, прадстаўленага ў дзеяслове мінаць ’праходзіць’ (гл.), вынікае пры спалучэнні з прэфіксам за‑, які мае шмат значэнняў, у тым ліку і значэнні прасторавага абмежавання (В. С. Ільїн. Префікси в сучасній українській мові, 1953, 87–94). Копечны, Zákl. zásoba, 206; Фасмер, 2, 624.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)