руса́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

У народных павер’ях — істота ў выглядзе аголенай жанчыны з доўгімі распушчанымі валасамі, якая жыве ў вадзе або жыце.

|| памянш.-ласк. руса́лачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. руса́лчын, -а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

свядо́мы, -ая, -ае.

1. Які валодае свядомасцю (у 2 знач.).

Чалавек — істота свядомая.

2. Які правільна ацэньвае і разумее ўсё навакольнае.

Свядомыя адносіны да працы.

Свядомая палітычная барацьба.

3. Які дзейнічае наўмысна, знарок, абдумана.

С. падман.

|| наз. свядо́масць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

разу́мны, -ая, -ае.

1. Такі, якому дадзены розум; надзелены розумам.

Разумная істота.

2. Кемлівы, разважлівы, надзелены жыццёвай мудрасцю.

Р. чалавек.

3. Які сведчыць аб розуме, разважлівасці.

Разумная думка.

Разумнае слова.

4. Які адпавядае абставінам; мэтазгодны.

Разумная арганізацыя працы.

|| наз. разу́мнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

невідзі́мка, -і.

1. ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -мцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -мак. Нябачная істота.

Чалавек-н.

2. ж. Маленькая тонкая шпілька або заколка для жаночай прычоскі.

◊

Шапка-невідзімка — у казках: шапка, якая робіць нябачным таго, хто яе надзене.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ископа́емое ср.

1. геол. вы́капень, -пня м., мн. вы́капні, -няў;

поле́зные ископа́емые кары́сныя вы́капні;

2. перен., ирон. дапато́пная істо́та;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Маленя́ ’маленькая істота’ (ТС) прымыкае да ўкр. моўнага арэалу, дзе маля́ ’малыш’, гуц. мале́ ’малое цялё’. Параўн. і рус. арханг. ма́ля ’малыш’, ’эй, малы!’ Прасл. рэгіяналізм malę ’малая істота’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

fossil [ˈfɒsl] n.

1. вы́капень, акамяне́ласць;

fossil fuel аргані́чны від па́ліва (нафта, каменны вугаль, торф)

2. derog. дапато́пная істо́та (пра чалавека)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

буравы́, ‑ая, ‑ое.

Які мае адносіны да бурэння. Буравы станок. Буравая ўстаноўка. Буравая вышка. / у знач. наз. бурава́я, ‑ой. Буравая, быццам жывая істота, жыла сваім прывычным паўсядзённым жыццём. Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

istota

isto|ta

ж.

1. істота, стварэнне;

~ta ludzka — чалавечая істота; чалавек;

~ta żyjąca — жывая істота;

2. сутнасць; існасць;

zbadać ~tę rzeczy — даследаваць сутнасць справы;

w ~cie — па сутнасці

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

◎ Лаба́ха, лобаха ’лабастая істота’ (ТС). Да лобі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)