істо́та, -ы, ДМ -то́це, мн. -ы, -то́т, ж.
1. Жывы арганізм; чалавек або жывёліна.
Навокал не відаць ніводнай жывой істоты.
2. Сукупнасць пэўных уласцівасцей, якасцей, фізічных і душэўных сіл чалавека.
Непасрэднасць дзіцячай істоты.
Мары і летуценні захапілі ўсю яго істоту.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
істо́та ж. (живой организм) существо́ ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
істо́та, ‑ы, ДМ ‑тоце. ж.
Жывы арганізм; чалавек або жывёліна. Навокал быў зусім невялікі свет жывых істот і рэчаў, якія я ўмеў назваць. Брыль. Выявілася, што гэта істота ёсць жанчына, ды яшчэ маладая і прыгожая. Чорны. // (з азначэннем). Чалавек, жывёліна як носьбіт пэўнай уласцівасці, якасці. Часта выяўлялася.. непасрэднасць дзіцячай істоты, якая вельмі развясельвала настаўніка і ўсю школу, выклікаючы цэлыя выбухі смеху. Колас. // (звычайна з займ. «уся»). Ужываецца для абазначэння сукупнасці ўсіх фізічных і душэўных сіл і ўласцівасцей чалавека. Хацелася нечага большага, важнейшага, такога, што б магло захапіць усю істоту. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
істо́та ж Wésen n -s, -; Geschöpf n -(e)s, -e (стварэнне);
◊ усёй сваёй істо́тай mit Leib und Séele
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Істо́та ’жывы арганізм; чалавек або жывёліна’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Гарэц., Др.-Падб.), ’сутнасць, суць’ (Др.-Падб., Гарэц.), исто́та ’сапраўднае становішча чаго-н.’ (Нас.). Рус. дыял. исто́та ’існасць, сутнасць’ (Даль), укр. істо́та ’істота’, польск. istota ’сутнасць, істота’, чэш. jistota ’пэўнасць, дакладнасць’, славен. istota ’ідэнтычнасць’. Ст.-бел. истота ’сутнасць’ (1522 г.) з польск. istota (Булыка, Запазыч.). Слаўскі (1, 470) лічыць прасл. утварэннем з суф. ‑ota ад *jьstъ (гл. існы) з зыходным значэннем ’сапраўднасць, рэчаіснасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праці́ўны, -ая, -ае (разм.).
Вельмі непрыемны, агідны.
Праціўная істота.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
замо́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м. (разм.).
Кволая, фізічна недаразвітая істота.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кента́ўр, -а, мн. -ы, -аў, м.
У старажытнагрэчаскай міфалогіі: істота з тулавам каня, галавой і грудзьмі чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
лясу́н, лесуна́, мн. лесуны́, лесуно́ў, м.
У славянскай міфалогіі: лясны дух, чалавекападобная казачная істота, якая жыве ў лесе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
фе́я, -і, мн. -і, фей, ж.
У заходнееўрапейскай міфалогіі: істота жаночага полу, здольная рабіць цуды; чараўніца.
Добрая ф.
Злая ф.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)