Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
істо́та, -ы, ДМ -то́це, мн. -ы, -то́т, ж.
1. Жывы арганізм; чалавек або жывёліна.
Навокал не відаць ніводнай жывой істоты.
2. Сукупнасць пэўных уласцівасцей, якасцей, фізічных і душэўных сіл чалавека.
Непасрэднасць дзіцячай істоты.
Мары і летуценні захапілі ўсю яго істоту.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
істо́таж. (живой организм) существо́ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
істо́та, ‑ы, ДМ ‑тоце. ж.
Жывы арганізм; чалавек або жывёліна. Навокал быў зусім невялікі свет жывых істот і рэчаў, якія я ўмеў назваць.Брыль.Выявілася, што гэта істота ёсць жанчына, ды яшчэ маладая і прыгожая.Чорны.//(зазначэннем). Чалавек, жывёліна як носьбіт пэўнай уласцівасці, якасці. Часта выяўлялася.. непасрэднасць дзіцячай істоты, якая вельмі развясельвала настаўніка і ўсю школу, выклікаючы цэлыя выбухі смеху.Колас.//(звычайназзайм. «уся»). Ужываецца для абазначэння сукупнасці ўсіх фізічных і душэўных сіл і ўласцівасцей чалавека. Хацелася нечага большага, важнейшага, такога, што б магло захапіць усю істоту.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
істо́таж Wésen n -s, -; Geschöpf n -(e)s, -e (стварэнне);
◊ усёй сваёй істо́тай mit Leib und Séele
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Істо́та ’жывы арганізм; чалавек або жывёліна’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Гарэц., Др.-Падб.), ’сутнасць, суць’ (Др.-Падб., Гарэц.), исто́та ’сапраўднае становішча чаго-н.’ (Нас.). Рус.дыял.исто́та ’існасць, сутнасць’ (Даль), укр.істо́та ’істота’, польск.istota ’сутнасць, істота’, чэш.jistota ’пэўнасць, дакладнасць’, славен.istota ’ідэнтычнасць’. Ст.-бел.истота ’сутнасць’ (1522 г.) з польск.istota (Булыка, Запазыч.). Слаўскі (1, 470) лічыць прасл. утварэннем з суф. ‑ota ад *jьstъ (гл. існы) з зыходным значэннем ’сапраўднасць, рэчаіснасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праці́ўны, -ая, -ае (разм.).
Вельмі непрыемны, агідны.
Праціўная істота.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замо́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м. (разм.).
Кволая, фізічна недаразвітая істота.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кента́ўр, -а, мн. -ы, -аў, м.
У старажытнагрэчаскай міфалогіі: істота з тулавам каня, галавой і грудзьмі чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)