◎ Кліпа́нікі ’абутак на драўлянай падэшве’. Параўн. літ.klypkė ’зношаны драўляны чаравік’ (Грынавецкене і інш., LKK, 16, 178; Лаўчутэ, Балтизмы, 68). Бел.кліпанік < кlір‑ап‑ ікь. Як бачым, словаўтварэнне ў гэтай лексемы цалкам ела вянскае. Таму можна гаварыць выключна аб запазычанні лексемы або з іншага словаўтваральнага варыянта, або дэрывацыйнай гісторыі запазычанага кліп на беларускім моўным грунце.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wéiten
1.
vt пашыра́ць
éinen Schuh ~ — расця́гваць чараві́к
2.
(sich) шы́рыцца, пашыра́цца
(тс. перан. пра кругагляд)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Spann
m -(e)s, -e пад’ём (нагі)
der Schuh drückt über dem ~ — чараві́к ці́сне ў пад’ёме
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Калю́гі ’тапачкі для мерцвяка’ (навагр., Нар. сл.). Статус слова няясны. Знаходзіцца ў бясспрэчнай сувязі з адзначанымі ў розных гаворках рус.шуйск.калиги ’абутак для мерцвяка’, якое са с.-грэч.καλίγι(ον), καλίγα ’чаравік’ (да лац.caliga ’паўботы’), гл. Фасмер, 2, 167. Фанетыка ў бел. мове тлумачыцца, магчыма, народнаэтымалагічным збліжэннем з калюга ’лужына’ (у такім выпадку калюгі ’тапачкі ад гразі’), шлях пранікнення слова з рускіх гаворак няясны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
shoe1[ʃu:]n.
1.чараві́к, панто́фля;
strong shoes мо́цныя чараві́кі;
walking shoes панто́флі на ко́жны дзень/штодзе́нь
2. падко́ва
♦
be in smb.’s shoes ≅ быць у чужо́й ску́ры;
put oneself in smb.’s shoes паста́віць сябе́ на чыё-н. ме́сца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ступе́нь ‘выступ лесвіцы’, ‘этап у развіцці’, ‘мера якасці, дзеяння’, ‘вучонае званне’ (ТСБМ), ‘ступня; крок’ (Нас.), ‘ступня; крок; мера якасці, градус’ (Байк. і Некр.), ‘ступня’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк., Ян.), ‘крок’ (Шымк. Собр., ТС), ‘ступак; ступня’ (ЛА, 3), ‘мера, роўная чалавечай ступні’ (Пятк. 2), ступі́нь ‘ступня’ (Дразд.), сту́пынь ‘тс’ (кам., КЭС), параўн. ст.-бел.степень ‘парог, лесвіца’ (Ст.-бел. лексікон), стопень ‘ступень, этап’ (там жа). Укр.ступі́нь ‘крок’, рус.ступе́нь ‘выступ лесвіцы’, в.-луж.stupjeń ‘чаравік’, ‘мера праяўлення якой-небудзь якасці; працэнт’, н.-луж.stupjeń ‘лямцавы чаравік’, чэш.stupeň, славац.stupeň ‘ступень’, серб.-харв.сту́пањ, славен.stọ̑pənj, балг.стъ́пен. Прасл.*stǫpenъ. Дэвербатыў да *stǫpiti (гл. ступіць) з суф. ‑enь; гл. Фасмер, 3, 788; Шустар-Шэўц, 1371; Махэк₂, 590; Бязлай, 3, 321. Борысь (578) праславянскім лічыць *stepenь (параўн. рус.степень, серб.-харв.сте̏пен, балг.сте́пен, макед.степен, ст.-слав.степень) ад незахаванага *stepti ‘ступіць, стаць’, на якое пазней паўплываў дзеяслоў *stǫpiti. Сюды ж ступе́ніць ‘ісці’ (навагр., Шн.). Параўн. стапа, стопень, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Паступова агаляцца, станавіцца голым (пра лес, поле і пад.). Журба.. ішла не толькі ад таго, што поле галела, што ў ім адчуваўся нядобры, пагібельны подых недалёкай восені.Мележ.//перан. Бяднець.
2. Быць у аголеным стане, выглядаць пустым, голым (пра лес, поле і пад.). Галелі рудыя папары.Гартны.//перан. Жыць бедна. Галеюць дзеці век без хлеба, Падзёрты жончын чаравік. Не маю грош[ай] на патрэбу, — Бо я мужык, дурны мужык.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пафарсі́ць, ‑ршу, ‑рсіш, ‑рсіць; зак.
Фарсіць некаторы час. [Тамаш:] — Чаму яна босая ходзіць?.. Каб чаравік[аў] у гразь не запэцкаць. А падыдзе пад мястэчка.., абуе чаравікі і пафарсіць па мястэчку.Чорны.// Пахваліцца, выстаўляючы што‑н. напаказ. Пан Вашамірскі захацеў пафарсіць перад госцем, ляснуў па баках жарабца канчуком і панёсся, як вецер.Бядуля.Учора было позна, і Кастусь не паспеў нагуляцца з ёю і пафарсіць, і маці адабрала планшэтку і схавала ў куфар, а яго пратурыла спаць.Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
obcierać
obciera|ć
незак.
1. абціраць, выціраць;
2. сціраць; муляць; намульваць;
but obcierać nogę — чаравік муляе (намульвае) нагу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Quisquis homo bene scit, ipsum quo calceus urget
Кожны чалавек добра ведае, дзе яму цісне чаравік.
Каждый человек хорошо знает, где ему жмёт башмак.
бел. Кожнаму свая болька баліць. Усякаму свая рана баліць. Кожны знае, дзе яму мазоль пячэ.
рус. Всяк знает, где его сапог жмёт. Каждый знает, что у него болит. Каждый своё горе лучше знает.
фр. Chacun sait où le soulier le blesse (Каждый знает, где жмёт башмак).
англ. No one but the wearer knows where the shoe pinches (Только хозяин знает, где жмёт башмак).
нем. Wissen, wo jemanden der Schuh drückt (Знать, где каждому ботинок жмёт).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)