Ні́цма ’ніц, тварам уніз’ (Кліх, Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ, ТС), ’стрымгалоў’ (Шат.). Да ніц1 (гл.), прыслоўе ўтворана пры дапамозе суфікса ‑ма, па паходжанню — назоўнікавы канчатак тв. скл. падв. л. (Карскі 2-3, 67). Шуба (Прыслоўе, 58) бачыць у ім кантамінацыю формы ніцам (гл.) з канчаткам тв. скл. і дзеясловаў на ‑ма (тыпу ле́жма).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перага́саць (піріга́сыць) ’патаптаць’ (Юрч. СНЛ). Да пера- (гл.) і ‑гасаць, роднаснага з гойсаць (гл.). Параўн. чэш.hasati ’гойсаць’, ’несціся стрымгалоў’, hasot ’шумны танец, карагод’, ’гаўканне’, славац.hasať ’скакаць, вытанцоўваць’, польск.hasać ’тс’, ’бегаць, гарэзаваць’, укр.гаса́ти. Паводле Махэка₂ (162), звязана з hosati ’бегчы скокам’, якое з *hop‑s‑a‑ti. Генетычна роднасныя з бел.гойсаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
slap3[slæp]adv.infml
1.стрымгало́ў; кулём; неразва́жліва, неабду́мана;
rush slap into a bog з разбе́гу бу́хнуцца ў ба́гну
2. якра́з;
She stood slap in the middle of the path. Яна стаяла якраз на сярэдзіне сцежкі.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Знячэ́ўку ’нечакана, мімаволі’ (ТСБМ), знячы́вілі ’стрымгалоў, мімаволі’ (Нас., Байк. і Некр.). Параўн. укр.зніче́вʼя, знече́вʼя ’ад нечага рабіць, нечакана, без прычыны’. Форма знячэўку — спалучэнне прыназоўніка з з р. скл. назоўніка *нячцэвак. Паводле Шубы (Прыслоўе, 112), у форме знячэўкі адлюстроўваецца дээтымалагізацыя канчатка; магчыма і іначай: паралельная форма назоўніка ж. р. *нячэўка. Гэты назоўнік памянш. да нячы́віль (гл.). Гл. яшчэ знецікі. Мяркулава, Этимология, 1977, 91.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Karri¦ére
f -, -n
1) кар’е́ра
~ máchen — рабі́ць кар’е́ру
2) кар’е́р (алюр)
in vóllster ~ — кар’е́рам, наўска́ч, стрымгало́ў
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ein ~es Énde néhmen* — рапто́ўна ко́нчыцца [абарва́цца]
2) круты́, стро́мы
2.
adv
1) рапто́ўна, зняна́цку; імклі́ва, стрымгало́ў, як мага́
2) кру́та, стро́ма
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
падці́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1.што. Падцягваючы канцы чаго‑н., завязаць, абвязаць тужэй. Падціснуць воз з сенам. □ Старшыня нейкім адмысловым жаночым рухам падціснула ражкі касынкі пад падбародкам і дакранулася да локця юнака.Даніленка.// Закруціць тужэй. Агледзеў [Міша станок].. знешне, гайкі падціснуў, замяніў пасы ад злектраматора на прывод, уключыў.Мыслівец.
2.што. Падцягнуць пад сябе ці прыціснуць да сябе. Калмаценькі сабачка падціснуў хвост і стрымгалоў кінуўся ў садовы бункер, дзе звычайна хавалася ўся сям’я падчас ваенных нягод.Лужанін.// Шчыльна стуліць, сціснуць губы. Жанчыны сурова падціснулі вусны.Даніленка.
3.перан.Разм. Трохі павялічыцца (пра мароз, холад). Была адліга, потым падціснуў мароз, лісце падмерзла і цяпер звінела, быццам зробленае з гучнай жоўтай фольгі.Савіцкі./убезас.ужыв.Уначы неяк сыпанула сёння [снегам] ды лёгенькім марозцам падціснула.Шынклер.
•••
Падціснуць (падцяць) хвост — стаць больш сціплым, менш ганарыстым, фанабэрыстым. Балбатуны падціснулі хвасты.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zúschießen
*
1.
vi(s) (aufA) кі́нуцца (стрымгалоў) (да каго-н.,чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ізне́цількі ’раптам, нечакана, знянацку’ (Бяльк.), зьне́ціўка, зьняце́йку ’тс’ (Бяльк.). Рус.смал.зне́цильку ’тс’. Мяркулава (Этимология, 1977, 88–92) звязвае са ст.-рус.нецевенье, нецевелье ’прытомнасць’ (< прасл.*nečevenьje, *nečevelь), якое захавалася ў пск., смал. і калуж. гаворках. Сюды ж бел.зьнячы́вілі ’несвядома; кулём, стрымгалоў’ (Байк. і Некр., Бяльк.), знечи́вили (Нас.), знячэ́ўку ’знянацку, нечакана; выпадкова, мімаволі’ (ТСБМ), смал.знечи́виле ’несвядома, неабдумана’, укр.знече́вʼя ’нечакана, знянацку’ (Грынч.), да якіх Мяркулава прыцягвае бел.дыял.чо́віць рупіцца, дбаць’. Семантычная трансфармацыя ’непрытомнасць’ → ’раптам, нечакана’ праз ступень ’несвядома’, якую адлюстроўвае бел.зьнячы́вілі. Аднак Мяркулава не ўлічвае існаванне форм з ‑т‑; зах.-рус.зне́тику, зне́тики ’знянацку, раптам, нечакана’, укр.зне́телькі ’тс’ (Грынч.). Ці не сюды рус.пск., цвяр.изне́тить ’знішчыць, звесці; прамантачыць’, пск., цвяр., арханг., паўн.-дзвін.изне́титься ’разбурыцца; знікнуць; знішчыцца’, пск., цвяр., зах.-бранск.зне́титься ’збяднець, згалець; знікнуць’, вяц.изне́товать ’страціць, зрасходаваць; звесці’, маск.из‑не́ту ’без прычыны’, якія паказваюць на магчымую сувязь са ст.-рус.нетъ?