Распарэ́х ’прарэха’ (ганц., Сл. ПЗБ; Ян.) і ’разрэз на адзенні’ (Наша Ніва, 2005, 4 лістап.), ’распорка, дзірка’ (Сцяшк. Сл., Мат. Гом.), роспорэ́х, роспорэ́ха ’разрэз, прарэх’ (ТС). Ад распароць, гл. паро́ць; параўн. серб.-харв.ра́спор ’разрэз’. Незвычайная суфіксацыя прымушае дапусціць кантамінацыю распорак (гл.), прарэх (гл.), параўн. кантамінаваную форму распрарэ́х (ганц., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паро́цца ’калоць, пароць адзін аднаго чым-небудзь вострым; разрывацца, разыходзіцца ў шве; капацца ў чым-небудзь; марудна рабіць што-небудзь, корпацца’. Зваротны дзеяслоў да пароць (гл.); але адносна паро́цца ў яго апошнім значэнні існуе версія Махэка₂ (434) аб яго адменным паходжанні. Параўн. рус.дыял.поро́ться ’займацца чым-небудзь, спяшацца з чым-небудзь’, укр.пор́отися ’займацца хатняй гаспадаркай; гатаваць; поркацца’, польск.porać się, parać się ’займацца чым-небудзь’, в.-луж.porać, н.-луж.poroś ’рабіць нешта, гатаваць, даглядаць’, чэш.parati se ’рабіць нешта, займацца нечым; корпацца, поркацца’. Зыходным значэннем Махэк лічыць ’рабіць нешта’ якое, на яго думку, можа узыходзіць да пара́ (гл.). Але параўн. яшчэ по́ркацца < по́ркаць у аналагічным значэнні. Сюды ж паро́цька ’чалавек, які павольна працуе, які кепска ведае сваю справу’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Homo hebes
Абмежаваны чалавек.
Ограниченный человек.
бел. Здаўся на затычку да пустога хлева. Ад парожняга хлева затычка. 3 ім ні шыць, ні пароць.
рус. Он пороху не выдумает. Он трёх не перечтет. Ни в дудочку, ни в сопёлочку.
фр. Homme borné (Ограниченный человек). Il n’a pas inventé la poudre (Он не выдумал пороху).
англ. He is no conjurer (Он не фокусник). He will never set the Thames on fire (Он не подожжет Темзу).
нем. Breite Stirn und wenig Hirn (Широкий лоб и мало мозга).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
prod
[prɑ:d]1.
v.t. -dd -
1) паро́ць чым-н. во́стрым, штурха́ць
2) падганя́ць (у пра́цы)
3) падбухто́рваць
2.
n.
1) уда́р во́стрым кі́ем
2) во́стры кій
3) Figur. напамі́н -у, напамі́нак -ку m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)