(14.8.1885, г. Зямлянск Варонежскай вобл., Расія — 16.10.1963),
рускі пісьменнік. Творы вызначаюцца вастрынёй і актуальнасцю праблематыкі. У апавяданнях, аповесцях і нарысах адлюстроўваў жыццё сібірскага сялянства («Нядзеля», 1910; «Сухі патоп», 1914; «Маці», 1916), падзеі рэв. эпохі («Памылка», 1924; «Жалезная трава», 1926; «Цень у полымі», 1929) і грамадз. вайны (раманы «Злачынства Марціна», 1928; «Наступ», 1933—40). Творы пра Вял. Айч. вайну раскрываюць гераізм і мужнасць сав. салдатаў. Аўтар кн. «Вячаслаў Шышкоў» (1947).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Sabbath
[ˈsæbəӨ]1.
n.
дзень малі́твы і адпачы́нку; ша́бас -у m., субо́та f. (у юдэ́яў); нядзе́ляf. (у хрысьція́наў)
2.
adj.
субо́тні; нядзе́льны
a Sabbath meal — нядзе́льная, сьвято́чная е́жа
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Post nubila Phoebus (sol) (Publilius)
Пасля хмар ‒ Феб* (сонца).
После туч ‒ Феб (солнце).
бел. Прыйдзе, тата, і на нашу вуліцу свята. Прыйдзе тая нядзеля, што будзе і маё вяселле.
рус. После грозы ‒ вёдро, после горя ‒ радость. Не всё ненастье, проглянет и красно солнышко. Будет и на нашей улице праздник. Серенькое утро ‒ красненький денёк.
фр. Après l’orage le beau temps (После грозы хорошая погода).
англ. After adversity, prosperity (Сегодня в беде, завтра в достатке).
нем. Nach Regen kommt Sonnenschein (После дождя появится солнце).
* Феб, г. зн. Апалон, бог святла і сонца.
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
lord[lɔ:d]n.
1. лорд (тытул у Англіі);
the Lords пала́та ло́рдаў
2. буйны́ землеўлада́льнік (у сярэдневяковай Еўропе)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сырапо́сны: сырапосная нядзеля ’апошні тыдзень перад Вялікім пастом’ (Ян.). Параўн. укр.сиропу́ст ’тс’, сиропу́сний ’належны да гэтага перыяду’, рус.сыропу́ст ’запусты’, стараж.-рус.сыропустъ ’калі дазваляецца есці сыр і іншыя малочныя прадукты’, сыропустьныи ’звязаны з запустамі’, серб.сиропусна ’маслянічны тыдзень’, макед.сиропасна ’тс’. Запазычана са ст.-слав.сыропоустьнъ, што ўтворана ад сыръ і поустити ’дазволіць, дапусціць’, і калькуе грэч.ό τυροφάγος ’сырная’; паводле Німчука (Давньорус., 61), народнай назвай было стараж.-рус.масльнаꙗ недѣлꙗ. Збліжана да пост, посны, гл. таксама сырніца2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ЛАРЭ́Н (Loren; сапр.Шыкалоне; Scicolone) Софія
(н. 20.9.1934, Рым),
італьянская кінаактрыса. У кіно з 1949. Выканала драм. і трагікамічныя ролі жанчын з народа, неапалітанак і рымлянак у фільмах рэж.В. Дэ Сікі: «Золата Неапаля» (1954), «Чачара» (1960, прэмія Оскар), «Учора, сёння, заўтра» (1963), «Шлюб па-італьянску» (1964), «Сланечнікі» (1969), «Паездка» (1974). Здымалася ў фільмах галівудскіх рэжысёраў («Гордасць і пачуццё», «Каханне пад вязамі», «Чорная архідэя», усе 1958; «Ключ», 1959, і інш.), меладрамах, прыгодніцкіх і інш. («Субота, нядзеля, панядзелак», 1990; «Прэт-а-партэ», 1995) кінастужках. Прэміі Міжнар. кінафестываляў у Венецыі (1958), Канах (1961), Маскве (1965), Сан-Себасцьяне (1974). Спец. прэмія Оскар (1990). Аўтар успамінаў (1979).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1.штоўшто. Апускаць, акунаць у што‑н. вадкае або сыпкае. Марта напякла скавародку сала, і ўсе мачалі ў яго бульбу і елі ўрачыста, па-святочнаму.Брыль.Гадзінай пазней, седзячы на беразе, браты, усё яшчэ моўчкі, мачалі рукі ў ваду і прыкладалі да сінякоў і гузоў.Караткевіч.Ладымер .. мачаў цыбулю ў соль і запіваў квасам.Чорны.//што. Расходаваць што‑н. мачаннем. А раз нядзеля, дык і бліны. А раз бліны, дык і мачанка. А раз яна, мачанка, дык і мачаць яе павінны.Крапіва.
2.што. Спец. Вырабляць што‑н. апусканнем у які‑н. раствор. Мачаць запалкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВЫХАДНЫ́Я ДНІ,
дні штотыднёвага адпачынку, ва ўстаноўленыя заканадаўствам, правіламі ўнутр. працоўнага распарадку. У Рэспубліцы Беларусь пры 5-дзённым рабочым тыдні работнікам даюцца 2 выхадныя дні, пры 6-дзённым рабочым тыдні — 1 выхадны дзень. Агульным выхадным днём з’яўляецца нядзеля. Другі выхадны дзень, калі ён не вызначаны законам, устанаўліваецца графікам зменнасці. Абодва выхадныя дні даюцца, як правіла, запар. Працягласць штотыднёвага бесперапыннага адпачынку павінна быць не менш як 42 гадзіны. На бесперапынна дзеючых прадпрыемствах, ва ўстановах, арг-цыях выхадныя дні даюцца ў розныя дні пачаргова кожнай групе работнікаў у адпаведнасці з графікамі зменнасці. Прыцягненне да работы ў выхадны дзень дапускаецца толькі са згоды работніка і ў выпадках, спецыяльна прадугледжаных законам (арт. 63 КЗаП). Работа ў выхадны дзень можа кампенсавацца па дамоўленасці адгулам або ў грашовай форме.