зборнік дакументаў з Метрыкі Вялікага княства Літоўскага за 1413—1507. Выдадзены Ф.І.Леантовічам у Варшаве (т. 1, вып. 1—2, 1896—97). Уключана больш за 750 дакументаў на бел. і лац. мовах, выяўленых у 66 кнігах-копіях, што захоўваліся ў Варшаўскім архіве. Пераважаюць матэрыялы пра Беларусь і Літву, часткова — Украіну і Падляшша. Большасць з іх асвятляе сац.-эканам. і сац.-прававыя адносіны: прывілеі вял. князёў на зямельную ўласнасць, прыгонных сялян, судовыя дакументы, дагаворы куплі-продажу маёнткаў, прывілеі на корчмы, мыта, дзярж. пасады і інш. З публічна-прававых актаў змешчаны агульназемскія прывілеі 15 ст., абласныя прывілеі 16 ст.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́КТЫ ПАЎДНЁВАЙ І ЗАХО́ДНЯЙ РАСІ́І, «Акты, относящиеся к истории Южной и Западной России, собранные и изданные Археографическою комиссиею»,
шматтомны збор дакументаў па паліт., царк. і сац.-эканам. гісторыі Украіны і Беларусі з 1361 да 1678 (т. 1—15. Спб., 1861—92). Складальнікі-рэдактары М.І.Кастамараў і Г.Ф.Карпаў. Змешчаны дакументы пераважна на старабел. і стараўкр. мовах, якія асвятляюць сац.-эканам. адносіны ў ВКЛ, гісторыю праваслаўнай і уніяцкай царквы, дзейнасць брацтваў, сял.-казацкія паўстанні (у т. л. С.Налівайкі), войны сярэдзіны 17 ст. Сярод дакументаў прывілеі вял. князёў на землі, сялян, корчмы, мыта, кірмашы, на магдэбургскае права гарадам, адм. пасады, судовыя дакументы і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
камо́ра
(польск. komora, ад лац. camara)
1) невялікае памяшканне пры хаце для захоўвання запасаў ежы і розных хатніх рэчаў;
2) мытня ў Вялікім княстве Літоўскім, дзе ацэньваўся тавар, які прывозілі купцы і іншыя гандляры, і спаганялася мыта;
3) кантора пры лясніцтве (у 19 — пач. 20 ст.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
preference
[ˈprefərəns]
n.
1) перава́га f.
my preference is — я люблю́ больш, я даю́ перава́гу чаму́
2) то́е, чаму аддае́цца перава́га, вы́бар -у m.
3) ільго́тнае мы́та, мы́тная прэфэрэ́нцыя (у міжнаро́дным га́ндлі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
tariff
[ˈtærɪf]1.
n.
1) тары́ф -у m. (мы́тны, чыгу́начны)
2) мы́таn., пада́ткі pl
3) расцэ́нка f., шкала́ цэ́наў
the tariff at the hotel — шкала́ цэ́наў у гатэ́лі
2.
v.t.
наклада́ць тары́ф
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
За́ядзі ’мыт’ (Сл. паўн.-зах.). Рус.наўг.заеди ’астаткі ежы ў кутках рота’, ’мыт’, іван.за́едень, самар., урал.за́едни, урал., краснаяр. за́еды, наўг.за́еды ’мыт’, наўг., алан., чаляб. за́едь ’камень на зубах у каня’, укр.заїди ’мыт’. Магчыма ўзвесці ўсх.-слав. слова (*за‑ѣд‑ з рознымі фармантамі: ‑а, ‑ь, ‑ьнь) да дзеяслова заѣд‑ати (з коранем ѣд‑, гл. есці) паводле ўяўлення пра паходжанне ’мыта’ ад ’заядання’. Параўн. блізкае структурна славен.zajȇd(a) ’заліў, грот’ на базе пераносу значэння дзеяслова. Параўн. яшчэ літ.*žaizdà ’рана’ < *žaidda (Буга, Rinkt., 1, 292; Фрэнкель, 1285; Покарны, I, 425, усе без слав. паралелей), што, аднак, няпэўна, бо пры суадноснасці з і.-е.*gʼhei‑ чакалася б *zajьd‑ ці *zěd‑, а не za(j)ěd. Да семантыкі гл. яшчэ Аткупшчыкоў. Зб. памяці Ларына, 206.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
duty
[ˈdu:ti]
n., pl. -ties
1) абавя́зак -ку m.
She has a strong sense of duty — У яе́ мо́цнае пачуцьцё абавя́зку
2) нале́жная паша́на, паслухмя́насьць, ува́жлівасьць f.
3) мы́таn.
4) дыжу́рства n., дыжу́р -у m.
•
- off duty
- on duty
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
custom
[ˈkʌstəm]1.
n.
1) звы́чка f., на́вык -у m.
custom to rise early — звы́чка ра́на ўстава́ць
2) звы́чай -ю m.
3) кліенту́ра f.
4) мы́таn. (на і́мпарт)
2.
adj.
1) зро́блены на замо́ву
custom clothes — во́пратка, шы́тая на замо́ву
2) які́ ро́біць на замо́ву
custom tailor — краве́ц, які́ шы́е на замо́ву
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
БРЭ́СЦКІ КЛЯШТА́Р АЎГУСЦІ́НЦАЎ.
Існаваў з пач. 15 ст. да 1830 у Брэсце. Засн. каля 1410 вял.кн.ВКЛ Вітаўтам, які даў кляштару 2 карчмы ў Брэсце, загадаў выплачваць манахам па 4 грошы з мыта, па дзесяціне ад брэсцкіх мяшчан і з в. Бучэмля і Трасцяніца. Асн. даход аўгусцінцы атрымлівалі ад в. Кастамлоты, якая належала ім да 1795. Кляштар меў таксама 2 юрыдыкі ў Брэсце, на яго карысць рабіліся грашовыя запісы, і ён лічыўся самым багатым сярод аўгусцінскіх кляштараў ВКЛ. У 17—18 ст. у ім жыло каля 20 манахаў, адбываліся ордэнскія капітулы, дзейнічалі школы філасофіі і тэалогіі, існавала б-ка (у 1818 у ёй былі 322 кнігі). Іх кляштар і першы драўляны касцёл Найсвяцейшай Тройцы размяшчаліся ў прадмесці паміж рэкамі Мухавец і Укрынка (згарэлі ў 1666). Для новай пабудовы ў 1672 брастчане ахвяравалі ім пляцы і дамы на рынку. Мураваны касцёл асвячоны біскупам у 1686. У пач. 18 ст. ён зруйнаваны, каля 1714 адноўлены, пасля пажараў 1801 і 1808 капітальна адбудаваны. У 1830 кляштар скасаваны, будынкі перададзены ваен. ведамству (размяшчаўся к-т крапасных інжынераў). Касцёл перабудаваны пад Мікалаеўскую царкву (захаваўся часткова).
Літ.:
Godzawa M. Augustjanie w Brześciu Litewskim: (Notatka historyczna) // Rocznik Towarzystwa przyjaciół nauk w Wilnie, 1909. Wilno, 1910. Т. 3.