1. Тонкае валакно, якое ў выглядзе адростка адыходзіць ад галаўнога і спіннога мозга і з’яўляецца састаўной часткай разгалінаванай сістэмы, здольнай служыць сродкам кіравання дзейнасцю арганізма. Зрокавы нерв. Блукаючы нерв. □ Шафёр і старшыня ехалі моўчкі. Пасля розных клопатаў у Мінску кожны нерв адпачываў сам сабою.Пестрак.Сашу быццам ударыла токам — скалануўся, уздрыгнуў кожны нерв.Шамякін.//Спец.Жылка ў лісцях раслін і крылах насякомых.
2.толькімн. (не́рвы, ‑аў). Сістэма такіх валокнаў, якая вызначае дзейнасць арганізма, стан і паводзіны чалавека. Нервы, нарэшце, не вытрымалі.. Хваляванне, напружанасць усіх гэтых дзён раптам далі сябе адчуць, і Чыжык заплакаў.Лупсякоў.
3.перан. Цэнтр якой‑н. дзейнасці, асноўная дзейная сіла чаго‑н. Нёман быў пер вам сяла, які будзіў яго жыццё.Колас.
•••
Выматаць усе нервыгл. выматаць.
Іграць на нервахгл. іграць.
Трапаць нервыгл. трапаць.
[Лац. nervus — жыла, сухажылле.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смоль, ‑і, ж.
1. Смала (звычайна ў паэтычнай мове). Пахне смоллю Лясной, Аплывае жывіца.Лужанін.Усё было мне міла тут: Над Нёманам зялёны кут, Палі шырокія, узгоркі, І смоль сасны, і ў небе зоркі.Астрэйка.Векавечны, хмуры бор Горда ўзносіцца высокі, Моцна пахне хвояў смоль Ад пякучай ліпня спёкі.Жылка.
2. Смалісты кавалак драўніны; смаліна. Нават хата старая, ад таго, што гарэла на к[а]мінку смоль.., здалася прытульнай, цёплай.Галавач.
3. Гарэлае, гар; смаль. Мост дагараў. Пахла дымам, смоллю.Лынькоў.Ад Бугроў нясло чадам і смоллю.М. Ткачоў.
4.перан. Пра чорныя валасы; наогул што‑н. чорнае. Толькі і было той адзнакі гадоў, што паважная сівізна, якая ўбілася неяк непрыкметна ў колішнюю смоль валасоў.Лынькоў.Кубанак смоль, Чупрын віхры — любому заглядзецца...Калачынскі.
•••
Як смоль (чорны) — вельмі чорны і бліскучы (звычайна пра валасы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.каго-што. Дадаць да чаго‑н. дадаткова, звыш чаго‑н. У дапамогу танкістам [Сцяпан Фёдаравіч] прыдаў аўтаматчыкаў.Мележ.//што і чаго. Узмацніць, павялічыць у кім‑н. якую‑н. якасць, уласцівасць і пад. Свежая асенняя раніца прыдала бадзёрасці.Пальчэўскі.Малю й гукаю У няўхільную сінь: — З тугой адчаю Мяне не пакінь! У баі жыццёвым Адвагі прыдай, Надзеі словам Мяне прывітай.Жылка.
2.што. Надаць якую‑н. якасць, уласцівасць, стан чаму‑н. На чале груп стаялі спрактыкаваныя ў ваенных справах людзі. Яны стараліся прыдаць сваім падначаленым выпраўку і ваенны выгляд.Колас.Поўзаючы па пярыне, Юля спрабавала прыдаць ёй пышнасць.Гарбук.
3.што. Прыпісаць, надаць каму‑, чаму‑н. якое‑н. значэнне, каштоўнасць і пад.; укласці які‑н. сэнс у што‑н. Прыдаць значэнне. Не прыдаць увагі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́ла
1. Забалочанае месца, зарослае старарэчышча, дзе яшчэ ледзь выступае вада (Слаўг., Стол.). Тое ж жы́ліна (Слаўг.).
2. Ваданосны слой, крынічная, вільготная паласа, крыніца сярод багны, падземны сцёк (Рэч., Сал., Слаўг., Сміл.Шат.). Тое ж жы́ліна (Лёзн., Рэч., Слаўг.), жы́лка (Жытк., Слаўг.).
3. Прадаўгаваты ўзгорак, каса (Слаўг.).
4. Вузкі, доўгі пласт у зямлі адной пароды (БРС) і адпаведна яму на паверхні, дзе расце адна парода дрэў, добры ці аднастайны травастой (Слаўг.).
□в. Жылічы Маг. (ЛіМ, 1966, 13/IX).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
streak
[stri:k]
n.
1) паласа́, пало́ска f., по́шуг -у m.
We saw a streak of lightning — Мы ба́чылі по́шуг мала́нкі
2) жы́ла f. (у ка́мені, ма́рмуры); про́жылак -ка m.
Side bacon has streaks of fat and streaks of lean — Бо́чак ма́е про́жылкі са́ла й любо́вага мя́са
3) Figur.жы́лкаf.
He has a streak of humor — Ён ма́е пачуцьцё гу́мару
4) про́бліск -у m.
a streak of luck — про́бліск шча́сьця
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
сло́та, ‑ы, ДМ слоце іслата́, ‑ы, ДМ слаце, ж.
1. Сырое надвор’е з дажджом і мокрым снегам. Прыйшла восень з дажджамі, слотай, а перамогі ўсё не было.Пальчэўскі.Здавалася, што кожны тэлеграфны слуп пры шляху гудзе бесперапынна: і нудна, клічучы вятры і непагадзь, асеннюю слату і холад.Чарнышэвіч.У зімнюю завіруху і ў асеннюю слоту стаяў ён [дзядзька Яўтух], узіраючыся ў густую цемру, у сіняваты змрок, у туманнае ранне.Бялевіч.Ды і самі вуліцы, асабліва ў веснавое разводдзе ці асеннюю слату, .. танулі ў балоце.Мележ.// Вільгаць, макрэча. Асенні снег доўга не трывае — прыбаўляе слаты.Навуменка.І, разагрэты шпаркаю хадою па слоце каламутных каляін, шапчу... рыфмую з шолахам ялін смак цыгарэт і водар сырадою...Федзюковіч./упаэт.ужыв.Пражыў на свеце многа: Вёз нечага сто год. За век пабачыў гора, Нямала вынес слот.Жылка.
2.м. і ж.; перан. Пра чалавека, які надакучае, прыстае. [Бабуля:] — Адчапіся, слата, у горле перасохла. Прадзі вось лепш, а то будзе бацька без кашулі.Брыль.
•••
Вязацца слатою (слотаю)гл. вязацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
nerw, ~u
м.
1. нерв;
nerw błędny — блукаючы нерв;
nerw twarzowy — нерв твару;
nerw wzrokowy (słuchowy) — зрокавы (слыхавы) нерв;
2. ~y мн. нервы; нервовая сістэма;
mieć mocne (słabe) ~y — мець моцныя (слабыя) нервы;
3.разм.жылка; схільнасць; здольнасць; талент да чаго;
działać na ~y — дзейнічаць на нервы;
szarpać ~y — вымотваць нервы;
kłębek ~ów — камяк нерваў;
wojna ~ów — вайна нерваў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
nerve
[nɜ:rv]1.
n.
1) нэрв -а m.
to get on one’s nerves — нэрвава́ць каго́-н.; злава́ць, раздражня́ць
2) сі́ла, энэ́ргія f.
to strain every nerve — напру́жваць усе́ сі́лы
3) адва́га f., спако́йнасьць, упэ́ўненасьць у сабе́
to lose one’s nerve — спало́хацца; зьбянтэ́жыцца; стра́ціць упэ́ўненасьць у сабе́
a man of nerve — чалаве́к з адва́гай
4) informal наха́бнасьць f., наха́бства n.; грубія́нства n.
5) жы́лка(у лі́сьцях расьлі́наў і кры́лах насяко́мых)
2.
v.t.
дадава́ць сі́лы, бадзёрасьці або́ адва́гі
to nerve oneself —
а) сабра́цца зь сі́ламі, сабра́ць усе́ сі́лы
б) набра́цца сьме́ласьці
•
- an attack of nerves
- nerves
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)