1. Кругавы, лейкападобны рух вады на рацэ, які ўзнікае ад сутыкнення сустрэчных плыней.
В. бурліў і пераліваўся.
В. падзей (перан.).
2.Глыбокае месца ў рацэ з ямай, дзе адбываецца завіхрэнне плыні.
◊
У віру на калу (разм.) —
1) пра няўстойлівае, няпэўнае жыццё;
2) далёка, невядома дзе.
Хоць у вір галавой (разм.) — пра цяжкае, бязвыхаднае становішча.
|| памянш.віро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.
|| прым.віравы́, -а́я, -о́е.
Віравая вада.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
севазваро́т, ‑у, М ‑роце, м.
Сістэма паляводства з паслядоўным, перыядычным чаргаваннем пасяўных культур на адным і тым жа полі. Ён [Лемяшэвіч] сам раней меў не надта глыбокае ўяўленне аб севазвароце і, колькі ні чытаў пра гэта, ніяк не мог запомніць чаргаванне культур.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́тмык ’глыбокае месца ў рацэ, дзе раней быў млын’ (Яшк., слаўг.). Няясна. Магчыма, нейкае пераўтварэнне з вотмут, вотмыт, але канкрэтны шлях незразумелы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́тмыт ’вір, яма; вельмі глыбокае месца ў рацэ ці возеры’ (Яшк., слаўг.). Відавочна, з вотмут (гл.), у адпаведнасці з народнай этымалогіяй суаднесенага з мыць, вымываць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
О́кліна ’глыбокае месца на балоце’ (Сл. Брэс.). Параўн. рус.смал.о́клины ’багна на месцы былых азёр’ (Мат. СОС). Перыферыйны характар гэтага слова для асноўнай беларускай тэрыторыі сведчыць аб яго старажытнасці: о́кліна < *о́кніна (во́кніна) у выніку дысіміляцыі н‑н > л‑н. У сваю чаргу *о́кніна (во́кніна) утворана ад акно, як зы́біна ад зыб (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 42, дзе зыбіна — аддзеяслоўнае ўтварэнне). Гл. акно́2 ’глыбокае месца ў балотных крыніцах і азёрах’ і вокнішча ’акно ў балоце’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тара́н², -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Старажытная прылада ў выглядзе бервяна з металічным наканечнікам, прымацаваным ланцугамі да перасовачнай вежы, якой разбівалі крапасныя сцены.
2. Выступ у насавой падводнай частцы баявога судна для нанясення ўдару па корпусе варожага судна (спец.).
3. Прамы ўдар, які робіць прабоіну.
4. Нанясенне ўдару носам карабля, вінтом самалёта, пярэдняй часткай танка па варожай машыне ў час бою.
5. Прарыў фронту і глыбокае ўкліньванне ў размяшчэнне войск праціўніка, а таксама ўдарная група, якая выконвае гэты прарыў.
○
Гідраўлічны таран — тэхнічнае збудаванне для пад’ёму вады.
|| прым.тара́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
wéitgehend, weit géhend
a зна́чны, радыка́льны, глаба́льны, шыро́кі (пра планы і г.д.)
~es Verständnis — глыбо́кае разуме́нне чаго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Рубі́ж ’вастрыё касы’ (драг., Нар. словатв.). Дыялектны фанетычны варыянт да рубеж (гл.). Варыянты з суфіксамі ‑еж/‑іж назіраюцца, аднак, у адад’ектыўных назоўніках: глыбе́ж/глыбі́ж ’глыбокае месца ў рацэ; бездань’, гусце́ж/гусці́ж ’гушчар’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бу́ка1 ’кузурка’ (Нас.). Параўн. рус.бука́шка ’тс’, якое Фасмер (1, 236) звязвае з бу́кать, буча́ть, а Трубачоў (Дополн., 1, 236) з польскім bąk ’жук’.
Во́тмут, вотмуць ’вір на рацэ; глыбокае месца ў рацэ ці возеры’ (Яшк., слаўг., цэнтр. і ўсх. Палессе). Польск.odmęt ’тс’, палаб. тапонім Votmąt. Аднакаранёвае і вомут (гл.) (Талстой, Георг., 214); з ot‑ і ‑męt.