genius

[ˈdʒi:niəs]

n., pl. geniuses

1) ге́ній -я m., генія́льнасьць f.

a man of genius — генія́льны чалаве́к

2) генія́льны чалаве́к, ге́ній -я m.

3) вялі́кая здо́льнасьць, таленаві́тасьць, генія́льнасьць f.

to have a genius for acting — мець здо́льнасьць да акто́рства

4) асаблі́вы хара́ктар або́ дух (асо́бы, на́цыі, ча́су, мо́вы)

5) до́бры (злы)

6) (pl. genii) дух -а m., до́бры дух або́ злы́, які́я ўплыва́юць на жыцьцё чалаве́ка

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

strong

[strɔŋ]

adj.

1) ду́жы, мо́цны

a strong wind — мо́цны ве́цер

a strong man — ду́жы чалаве́к

2) магу́тны

a strong nation — мо́цны наро́д

3) цьвёрды

a strong will — цьвёрдая во́ля

4) ко́лькасьцю

We were 100 strong — Нас было́ 100 чалаве́к

5) мо́цнадзе́йны

a strong poison — мо́цнадзе́йная атру́та

6) мо́цны, канцэнтрава́ны

a strong tea — мо́цная гарба́та

a strong drink — мо́цны алькаго́льны напо́й

7) во́стры (пах, прыпра́ва)

•

- get stronger

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Лалэ́й (абразл.) ’чалавек з вельмі тоўстымі губамі’ (лаг., Жд. 2). Утворана ад ⁺лалы (параўн. рус. пск., наўг. лалы ’ніжняя сківіца’, цвяр. лылы́ ’сківіца’) і суф. ‑эй, як і лупсей, губрэй ’губаты’ (Сцяцко, Афікс. наз., 151). Гл. таксама халалэ́й.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ла́нтрух ’чалавек, які любіць паспаць’ (полац., Нар. лекс.), міёр. ла́нтр́уга ’вялікі гультай’ (З нар. сл.) — у выніку кантамінацыі з ла́нту́х (гл.), ’тоўсты, непаваротлівы, гультай’ (КЭС, лаг.; паст., віл., шчуч., навагр., Нар. сл., З нар. сл.) і латруга (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вінаход ’чалавек, які вельмі шпарка ходзіць, бегае, лятун’ (міёр., З нар. сл.). Укр. винохід ’інаходзец’, рус. виноходец, виноходь, виноход ’тс’, польск. inochód, чэш. jinochod, mimochod, славац. mimochod ’тс’. Бел. лексема з’яўляецца пераносам ад ’конь-інаходзец’. Пачатковае в‑ прыстаўное.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Апу́дзіла ’пудзіла’ (Янк. I). Сюды ж апу́дала ’чалавек неахайнага выгляду, сонны, непаваротлівы’ (Куч.), а таксама опу́дына ’шырокае не па памеры адзенне’ (Клім.). Укр. опудало ’пудзіла’. Утвораны ад дзеяслова пудзіць (гл.), як і пудзіла з пратэтычным ці прэфіксальным а‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ачалаве́чыць ’ажаніць’ (Яўс.), ачалавечыцца ’ажаніцца, стаць мужам’ (Нас.), очоловічыты (палес., Цыхун, вусн. паведамл.). Гэта беларускае слова разам з чэш. мар. očlověčit, славац. učlověčiť з’яўляецца семантычнай інавацыяй, звязанай з арэалам чалавек ’муж’, цэнтр якога знаходзіцца на беларуска-ўкраінскай тэрыторыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рагаза́ 1 ’усе рэчы, што не прылягаюць шчыльна адна да адной’, ’сукаватая палка, ламачына, сук’, ’беспарадак’ (Нас., Гарэц., Бяльк.), ’рагаццё’ (Юрч.), ’няўмека’ (Сцяшк. Сл.), раго́зіна ’сукаватая палка’ (Сцяшк.), раго́за ’нешта калючае, зачэпістае’, ’сварлівы чалавек’ (КЭС), рагазу́лька ’раскірака’, ’нешта раздвоенае’ (Гарэц.), рагазю́лі: вілакі нейкія, як рагазюлі, стаяць у вачах (Наша слова, 1992, 19 лют.), ст.-бел. рагоза ’дрэнны чалавек’ (Баркулабаўскі летапіс), сюды ж рагазіць ’перашкаджаць’ (Гарэц.), рус. дыял. ра́гоза́ ’раздор’, ’сварлівы чалавек’, ра́гози́ть ’балбатаць, хлусіць, мітусіцца ўпустую’, ст.-рус. рагоза ’сварка’, рагозьнъ ’сварлівы’, рогозити ся ’абурацца’, Фасмер збліжае з серб.-ц.-слав. рогал̑евати ’непакоіць’, славен. regetáti ’квакаць’, ’трашчаць’, лат. rēdzêt ’гневацца’ (Фасмер, 3, 429). Бязлай (3, 144–145) узводзіць да *rag‑, што са змененым вакалізмам выступае ў *rog‑ (рагатаць) і reg‑ (гл. рыгаць). Гл. таксама Сной, 599. Няпэўна; для некаторых слоў нельга выключыць сувязь з рог 1 (гл.) на базе метафарычнага пераносу па форме рэаліі.

Рагаза́ 2 ’рагоз’ (Мат. Гом.), ragozá (Арх. Федар.). Гл. рагоз.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жывёла, ✂, ж.

  1. Усякая жывая істота, арганізм, якія маюць здольнасць рухацца і адчуваць і харчуюцца, у адрозненне ад раслін, гатовымі арганічнымі злучэннямі.

    • Тыпы і віды жывёл.
    • Беспазваночныя жывёлы.

  2. Такая жывая істота ў процівагу чалавеку.

    • Дамашнія жывёлы.
    • Драпежныя жывёлы.

  3. зб. Свойская сельскагаспадарчая скаціна.

    • Накарміць жывёлу.

  4. перан. Грубы, подлы чалавек лаянк.).

|| прым. жывёльны, ✂.

  • Ж. свет.
  • Ж. органам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

зжыць, ✂; зак.

  1. каго (што) з чаго і без дапаўнення. Стварыўшы невыносныя ўмовы, не даць жыць каму-н. дзе-н.

    • Зжылі злоснікі добрага чалавека.
    • З. са свету (змучыць чым-н.).

  2. Пазбавіцца ад чаго-н., выкараніць у сабе што-н.

    • З. недахопы.

  3. Пражыць (жыццё, многа гадоў і пад.).

    • Чалавек жыццё зжыў і розуму не набраўся.

|| незак. зжываць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)