нахму́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. Стаць хмурным, панурым. Бацька нахмурыўся і паказаў рукою на папружку. Лужанін. [Дзіміна] зноў прамаўчала, нахмурылася і механічна паправіла валасы, якія выбіліся з-пад берэта. Карпаў. // Наморшчыцца, насупіцца, выказваючы суровасць, задуменнасць, заклапочанасць (пра лоб, твар, бровы). Твар прэзідэнта нахмурыўся, па вачах, якія раптам звузіліся, можна было бачыць, як упарта працавала яго думка. Гамолка.
2. перан. Зрабіцца пахмурным, змрочным, цёмным (аб прадметах і з’явах прыроды). Возера нахмурылася, і цяжкія хвалі плёскаліся аб бераг. Пестрак. І нахмурылася неба, цёмныя хмары павіслі нізка над зямлёю. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Éinfall
m -s, fälle
1) абва́л
2) уварва́нне, напа́д
3) неспадзява́ная ду́мка, ідэ́я, заду́ма
auf den ~ kómmen* — напа́сці на ду́мку
jmdn. auf den ~ bríngen* — наве́сці каго́-н. на ду́мку
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
проти́вныйI книжн.
1. (противоположный) проціле́глы, супрацьле́глы; (обратный) адваро́тны;
проти́вный ве́тер проціле́глы ве́цер;
проти́вное мне́ние проціле́глая (супрацьле́глая) ду́мка;
2. (враждебный) супраці́ўны; (противоречащий) пярэ́члівы, супярэ́чны;
проти́вные сто́роны супраці́ўныя бакі́;
де́йствие, проти́вное зако́ну дзе́янне, супярэ́чнае зако́ну;
◊
в проти́вном слу́чае у адваро́тным вы́падку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Каці́цца ’нараджаць дзіцянят (пра авечку, казу і некаторых іншых жывёл)’ (ТСБМ, БРС, Касп.), каці́ць ’тс’ (Касп.). Рус. коти́ться ’нараджаць кацянят’; у дыялектах таксама коти́ть, укр. коти́тися, чэш. kotiti se, славац. kotiťsa, польск. kocić się, серб.-харв. kòtiti (se), балг. ко́ти се, славен. kotíti і г. д. Прасл. *kotiti sę ’каціцца’. Этымолагамі выказваецца думка, што першапачаткова дэрывацыя *kotъ → *kotiti (sę) не магла быць рэальнай, таму што мелася на ўвазе не кошка, а, напрыклад, важныя ў гаспадарцы жывёлы. Магчыма, аднак, *kot‑ ’кошка’ было аманімічным з нейкім іншым словам, якое адзначала маладую жывёлу. Трубачоў, Эт. сл., 11, 205, прыводзіць лац. catulus ’дзіцяня, шчаня’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Каю́та ’жылое памяшканне для пасажырах або экіпажа на судне’ (ТСБМ, БРС). Параўн. рус. каю́та ’тс’, укр. каю́та. У бел. мове, як і ва ўкр., непасрэднае запазычанне з рус. мовы. Рус. каю́та ўпершыню згадваецца ў крыніцах у 1705 г. (таксама і ў варыянце кают, 1720 г.). Крыніцай запазычання Фасмер, 2, 216 лічыць ням. Kajüte або гал. kajuit. Шанскі, 2, 107, мяркуе, што хутчэй рус. слова было запазычана ў Пятроўскую эпоху з ням. мовы: аб гэтым сведчыць ж. р. слова (гал. форма не падыходзіць). Фасмер, там жа, указвае, што думка Зяленіна аб запазычанні са швед. kajuta (< н.-ням.) абгрунтавана.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
publiczny
publiczn|y
публічны;
opinia ~a — грамадская думка;
ogród ~y — гарадскі сад;
dobra ~e — грамадскія даброты;
wystąpienie ~e — публічнае выступленне;
dom ~y — публічны дом; дом распусты; бардэль
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
płaszczyzna
ж. плоскасць; паверхня;
płaszczyzna przekroju мат. сякучая плоскасць;
płaszczyzna rzutowania мат. плоскасць праекцыі; płaszczyzna styczna мат. датычная плоскасць;
płaszczyzna porozumienia — агульная думка; агульная мова; агульны погляд
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
observation
[,ɑ:bzərˈveɪʃən]
n.
1) назіра́льнасьць f., нагля́д -у m.
to keep under observation — трыма́ць пад нагля́дам
2) назіра́ньне n.
The tramp escaped observation — Валацу́га ўцёк ад назіра́ньня
3) назіра́ньне, дасьле́даваньне n.
4) заўва́га, за́цемка f., вы́казаная ду́мка, камэнта́р -у́ m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ідэ́я
(гр. idea = паняцце)
1) сукупнасць паняццяў, уяўленняў аб рэчаіснасці ў свядомасці чалавека, якая выражае яго адносіны да навакольнага свету;
2) асноўны, істотны прынцып светапогляду;
3) асноўная думка, задума, якая вызначае змест чаго-н. (напр. і. рамана);
4) намер, план (напр. і. эканамічнага развіцця).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
niggle [ˈnɪgl] v.
1. хвалява́ць, не дава́ць спако́ю, раздражня́ць (злёгку, але на працягу доўгага часу);
It’s been niggling at my mind ever since I bought the car. Гэта думка не дае мне спакою з таго часу, як я набыў машыну.
2. (at smb.) (about/over smth.) прыдзіра́цца да дро́бязі
3. займа́цца глу́пствам, пусцяка́мі; разме́ньвацца на дро́бязі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)