Лубяне́ць ’станавіцца цвёрдым, нягнуткім, падобным на луб’ (ТСБМ), лубя́ніць ’(аб яйку) выдаваць глухі гук, будучы цвёрдым’ (Шат.; Васілеўскі, БЛ, 10, 17). Утворана ад лубяны́ ’зроблены з лубу’, ’цвёрды, нягнуткі, падобны на луб’ (ТСБМ). Параўн. таксама гродз.лубяні́сты ’цвёрды, чэрствы’ (Сцяшк. Сл.). Да луб1 (гл.). Гл. і лубець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
obdurate
[ˈɑ:bdʊrət]
adj.
1) упа́рты, заця́ты
an obdurate refusal — упа́ртая адмо́ва
2) чэ́рствы, бязду́шны; заўзя́ты; непапра́ўны
an obdurate criminal — непапра́ўны злачы́нец
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Азгле́ць ’азябнуць, адубець’ (БРС). Няясна. Магчыма, па паходжанню з польск.oschły ’чэрствы, халодны’. Параўн. бел. паланізм осхлы (гл.). Тады осхлы > *асхлець > азглець. Гэта версія мае семантычныя цяжкасці. Значэнне ’халодны’ ў польскім слове толькі пераноснае, асноўнае значэнне звязана не з паняццем ’холад’, а ’сухмень’. Параўн., аднак, тлумачэнне польск.oschły як oziębły і наадварот. Іншая версія: аззлець < азалець (гл.) ’змерзнуць, акалець’ (Трубачоў, вусн. паведамл.). Магчыма, таксама да асклець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
stale
I[steɪl]1.
adj.
1) чэ́рствы
stale bread — чэ́рствы хлеб
2) нясьве́жы, які́ вы́тхнуўся (напр. пі́ва)
3) Figur. стары́, састарэ́лы, плы́ткі
a stale joke — стары́ жарт; анэкдо́т з барадо́ю
2.
v.i.
1) чарсьцьве́ць
2) вытыха́цца
II[steɪl]1.
n.
мача́f. (каня́, бы́дла)
2.
v.i.
мачы́цца (пра каня́, бы́дла)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
здо́ба, ‑ы, ж.
1. Прыправа ў цеста (масла, яйцы, малако і пад.). Дабавіць здобы ў цеста.
2.зб. Булкі са здобнага цеста. Усталі нявесткі З кляновага ўслону, Пшанічную здобу Прынеслі з паклонам.Броўка.За касой паходзіш, і ў дастатку Апетыту — хоць вала нясі. Нават чэрствы хлеб усухамятку Лепш, чым здобу на мяду, з’ясі.Ляпёшкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дубо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да дуба (у 1 знач.). Дубовы лес. Дубовы ліст. Дубовы корань.// Зроблены з дубу. Дубовы стол. Дубовыя дзверы. Дубовая паля.
2.перан.Разм. Грубы, нязграбны, няскладны. Дубовы стыль. Дубовая мова. □ Толя злуе, што ў мяне тупы слых і дубовыя пальцы.Скрыган.// Нячулы, чэрствы, абыякавы да іншых. — У вашага сына, мабыць, такое дубовае сэрца, што нічым яго не прасвідруеш.Бядуля.
•••
Дубовая галавагл. галава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чо́рствы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і чэрствы. [Паўлюк] цяпер ішоў дадому, жаваў чорствую скарынку хлеба і думаў.Колас.Я ведаў, што ты — пацалунак, Ты — дружба і радасць, Ты — чорствага хлеба скарынка І сок вінаграда.Танк.Са смакам дзеці хлеб той елі, Акрайцы чорствыя да крошкі; А бацька, успомніўшы ляцелі, Сяброў скалечаных, бамбёжкі, Гатоў быў рушыць зноў дарогай, Дзе кроў праліў, пазнаў шпіталі, Каб дзеці хлеба больш такога Ў жыцці сваім павек не зналі.Непачаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.што і чаго. Набыць паступова, назапасіць. — Якая там гаспадарка, — махнуў рукою Тарэнта. — Мусіць, ніколі ўжо яе не нажыву.Галавач.— Мілы браце! У чужой хаце Не нажыць табе багацця.Колас.// Набыць, купіць што‑н. Надзейны я нажыў карэц, Заўсёды п’ю ім квас.Непачаловіч.
2.каго-што і каго-чаго. Атрымаць, набыць (звычайна што‑н. непрыемнае, непажаданае). Нажыць гора. Нажыць сораму. Нажыць ворага. □ Мы ў зямлянках Чэрствы хлеб жавалі, Рэўматызмы Дружна нажывалі.Панчанка.
3.Разм. Пражыць нейкі час (звычайна нядоўгі). У гасцях доўга не нажывеш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)