першабы́тны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да найстаражытнейшага перыяду гісторыі чалавецтва.

П. чалавек.

2. перан. Які захоўвае першапачатковы стан.

Першабытная прырода (некранутая).

3. перан. Дзікі, некультурны, адсталы.

Першабытныя норавы.

|| наз. першабы́тнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нежывы́, -а́я, -о́е.

1. Пазбаўлены адзнак жыцця, мёртвы.

2. Які не адносіцца да жывёльнага ці расліннага свету; неарганічны.

Нежывая прырода.

3. перан. Вялы, пазбаўлены жыццёвых сіл, энергіі.

Н. погляд.

4. перан. Цьмяны, бледны (пра святло, колер і пад.).

Нежывое святло.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыро́дны, -ая, -ае.

1. гл. прырода.

2. Натуральны.

П. газ.

3. Які па нараджэнні належыць да якой-н. мясцовасці, краіны, да якога-н. грамадскага класа.

П. мінчанін.

П. селянін.

4. перан. Тое, што і прыроджаны (у 1 знач.).

П. розум.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каўка́зскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да Каўказа, каўказцаў, належыць ім. Каўказскія горы. Каўказскія народы. Каўказская прырода.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прабудзі́цца, -буджу́ся, -бу́дзішся, -бу́дзіцца; зак.

1. Тое, што і прачнуцца (кніжн.).

П. ад сну.

Прырода прабудзілася (перан.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Узнікнуць, з’явіцца (пра пачуцці, жаданні і пад.; высок.).

|| незак. прабуджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. прабуджэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

приро́да ж.

1. прыро́да, -ды ж.;

материалисти́ческое понима́ние приро́ды матэрыялісты́чнае разуме́нне прыро́ды;

преобразова́ние приро́ды пераўтварэ́нне прыро́ды;

мёртвая приро́да мёртвая прыро́да;

жива́я приро́да жыва́я прыро́да;

2. (сущность, характер) прыро́да, -ды ж., хара́ктар, -ру м., нату́ра, -ры ж.;

он по приро́де до́брый челове́к ён па прыро́дзе (хара́ктары, нату́ры) до́бры чалаве́к;

◊

в приро́де веще́й звыча́йная рэч (натура́льна, звыча́йна);

на ло́не приро́ды на ўло́нні прыро́ды;

игра́ приро́ды гульня́ прыро́ды;

от приро́ды, с приро́ды ад прыро́ды.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

асво́енасць, ‑і, ж.

Ступень асваення чаго‑н. Рэзка адрозніваецца асвоенасць глебавых масіваў на ўзвышшах і ў нізінах. Прырода Беларусі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Кны́пус ’той, каго прырода абдзяліла ростам’ (Нар. лекс.). Магчыма, запазычанне з ням. Knirps ’карапуз, малыш’. Калі гэта так, слова падвяргалася лацінізацыі ў бурсацкай мове.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

неаргані́чны

1. неоргани́ческий;

~ная прыро́да — неоргани́ческая приро́да;

~ная хі́мія — неоргани́ческая хи́мия;

2. (случайный) неоргани́чный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жыццяра́даснасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан жыццярадаснага, радаснае адчуванне жыцця; вясёлы, бадзёры настрой. Прырода, вясна і маладосць напоўнілі .. [хлопцаў] жыццярадаснасцю. Маўр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)