чым¹, злуч.
1. злуч. параўнальны. Ужыв. для сувязі параўнальных сказаў і членаў сказа са значэннем параўнання, супастаўлення, якія паясняюць у галоўным сказе прыслоўе ці прыметнік у форме вышэйшай ступені параўнання.
Лепш ехаць, чым ісці.
Я крыху дужэйшы, чым ты думаеш.
2. злуч. супастаўляльны. Падпарадкоўвае даданыя супастаўляльныя сказы і часткі сказа пры суадносным слове «тым» у галоўным сказе.
Чым хутчэй імчыцца аўтамабіль, тым далей павінны свяціць яго фары.
3. Уваходзіць у склад састаўнога непадзельнага злучніка «перш чым», пры дапамозе якога падпарадкоўваюцца даданыя часавыя сказы.
Перш чым есці, трэба мыць рукі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вячо́ркавы ’вячэрні’ (КТС). Прыметнік ад вячорак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дывано́вы, прыметнік ад дыва́н 1 (БРС). Паколькі само слова дыва́н 1 запазычана з польск. мовы, то можна меркаваць, што і прыметнік дывано́вы, які дакладна адпавядае па значэнню і націску польск. dywanowy, таксама запазычанне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віжаванае ’плата віжам за агляд’ (Гарб.) — субстантывізаваны прыметнік да віжаваць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наўдое ’капрызнае’: Зусім наўдое стала дзіця, як захварэла (маст., Сцяшк. Сл.). Да наўди (гл.), значэнне узнікла на базе на́ўды ’няма нічога добрага, няма чым хваліцца’ (Гарэц.), не наўды ’не бяда’ (Яруш.), адкуль без адмоўя наўды магло быць асэнсавана як прыметнік м. р. адз. л., ад якога быў утвораны прыметнік н. р. адз. л. са значэннем ’дрэнны, слабы’, параўн. процілеглае развіццё семантыкі ’добры, удалы’ — наўда дзяўчына, дзе назоўнік можа успрымацца як прыметнік ж. р. адз. л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Карчо́мнае ’месца, дзе стаяла карчма’ (Яшк.). Гл. карчма. Субстантываваны прыметнік сярэдняга роду.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Касаво́кі ’асоба з косым вокам’. Тыповы складаны прыметнік з другой часткай ‑вокі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Барава́я: б. зямля ’ўрадлівая зямля’ (Шчарб.). Прыметнік баравы́ (ад *borъ ’бор’, гл.). У розных слав. мовах у залежнасці ад характару рэльефу гэты прыметнік азначае або дрэнную, або ўрадлівую зямлю. Рознае значэнне можа быць нават у блізкіх дыялектах. Падрабязна пра гэтую сітуацыю гл. Талстой, Геогр., 41.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дабі́тне ’пераканальна, ясна’ (Сцяшк.). Запазычанне з польск. dobitnie ’тс’ (параўн. і польск. прыметнік dobitny).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Люба́ва ’нятлустае свіное мяса’ (валож., Жыв. сл.) — субстантываваны прыметнік жан. роду. Да любі́вы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)