Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ *Нашарэ́піць, нашэрэпіць ’натапырыць, наставіць’, нашэ‑ рёплены ’натапыраны’ (ТС). Экспрэсіўнае ўтварэнне, у складзе якога ўзмацняльнае ‑ша‑ (< *šč < :*če) і рэпіць, параўн. рыпнуць ’лопнуць, трэснуць’, рэпіца ’кончык хваста’, гл. шарапенне ’ламачча’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лу́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1.Аднакр.да лускаць (у 1 знач.). Вахроў скрыгануў зубамі, нібы луснуў арэх, і пайшоў.Алешка.
2.(1і2ас.неужыв.). Разм. Трэснуць, лопнуць. Бутэлька луснула. □ І слівы сыта луснулі ў баках, Аб’еўшыся і сонцам, і зямлёю.Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
áusplatzen
vi(s)ло́пнуць, разарва́цца
in ein Gelächter ~ — разм. зарагата́ць, пача́ць рагата́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
злосць, ‑і, ж.
1. Пачуццё варожасці, нядобразычлівасці ў адносінах да каго‑н.; жаданне прычыняць зло. Прыгадвалася, як Аніс накінуўся на яго, але злосці ў Макара на Аніса не было.Дуброўскі.У поглядзе Карнейчыка адчувалася ўнутраная злосць да гэтага чалавека.Барашка.
2. Пачуццё гневу, незадаволенасці, раздражнення. Іншы раз Рамана брала злосць, але не надоўга. Так было, калі ён аднойчы прыехаў з лесу стомлены і знямоглы.Чарнышэвіч.Максім адчуваў, як закіпае ў глыбіні грудзей злосць і намагаўся задушыць яе.Шамякін.
•••
Лопнуць ад злосцігл.лопнуць.
На злосцькаму — тое, што і на зло (гл. зло).
Як на злосць — тое, што і як на зло (гл. зло).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апры́склівы (априскливый) ’запальчывы, капрызны, упарты’ (Яруш., Нас.); апры́сак ’упарты, капрызны’ (Гарэц., Нас.); апры́скліва (Др.-Падб., Гарэц.), апры́склівасць ’запальчывасць’ (Яруш.). Рус.дыял.зах.опрыснуть ’ускіпець’ (пераноснае), опрыскливый ’запальчывы’, укр.оприскливый ’тс’, з оприском ’запальчыва’, польск.opryskliwy ’запальчывы’. Для ўзнікнення пераноснага значэння дзеяслова (суф. ‑лів‑ звычайна далучаецца да дзеяслоўных асноў) важна польск.pryskać ламацца, разлятацца, лопацца на дробныя кавалкі’ і перан. ’лопнуць’ (аб надзеі, настроі і г. д.), адкуль недалёка і да ’лопнуць’ (аб спакоі, цярпенні), ’ускіпець’. Наяўнасць заходнерускага дзеяслова опрыснуть, беларускіх, украінскіх бяссуфіксных назоўнікаў робіць непатрэбным, хаця і не выключае дапушчэнне аб запазычанні з польскай мовы. Словы маглі ўтварыцца на захадзе ўсходнеславянскай тэрыторыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́снуць ‘ударыць, стукнуць’ (Шымк. Собр., Яруш., Касп., Вушац. сл., Бяльк., ТС), ‘лопнуць, раскалоцца’ (Бяльк., Скарбы), ‘стукнуць, грукнуць’ (Ласт.), ‘стукнуць, пацэліць’ (пра гром, маланку)’ (Мат. Маг. 2, Сержп. Прымхі): kab ćabʼé pʼerún trésnuŭ (zabíu, uźaŭ) (зах.-бел., Маш. Atlas). Аднакратны дзеяслоў да трэскаць (гл. трэск), выводзіцца з прасл.*trěsknǫti (ESJSt, 16, 980), параўн. укр.трі́снути ‘трэснуць, стукнуць’, рус.тре́снуть ‘лопнуць, стукнуць, выдаць моцны гук (пра гром і пад.)’, польск.trzasnąć ‘тс’, чэш.třesknouti ‘тс’, славац.tresknuť ‘тс’, балг.тресна ‘тс’, макед.тресне ‘тс’, ст.-слав.трѧснѫти ‘тс’. Утворана на базе гукапераймальнага *tresk‑, як і літ.treškė́ti ‘лопаць, трэскаць’ і пад.
Рэ́пнуць2 ’сказаць недарэчнае’ (Сцяшк. Сл.). Экспрэсіўнае развіццё значэння рэпнуць1 (гл.). Існуе цэлы шэраг слоў, асноўнае значэнне якіх ’ударыць’ пераходзіць у экспрэсіўнае ’сказаць недарэчнае’. Параўн. ля́пнуць ’рэзка, з шумам стукнуць’ > ’сказаць недарэчнае’, рус.бря́кнуць ’тс’, чэш.plesknouti, plácnouti ’пляснуць, стукнуць’ > ’прагаварыцца, ляпнуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Áuswachsen
subn -s гл. auswachsen*
◊ das ist zum ~! — ≅ цярпе́нне мо́жа ло́пнуць!, з глу́зду мо́жна з’е́хаць!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)