фермуа́р

(фр. fermoir, ад fermer = замыкаць, загароджваць)

1) засцежка, спражка, звычайна ўпрыгожаная чым-н., на альбоме, кнізе, каралях, а таксама каралі з такой засцежкай-упрыгожаннем;

2) долата для мастацкага разьбярства, ціснення скуры.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

suwak

м.

1. залатнік;

2. замок, засцежка "маланка";

3. бегунок; паўзунок; хадунок;

suwak logarytmiczny мат. лагарыфмічная лінейка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

кно́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.

1. Тонкі кароткі цвічок з шырокай плоскай плешкай, якім прымацоўваюць паперу, тканіну і пад. да чаго-н. цвёрдага.

2. Невялікі акруглы выступ, які служыць для замыкання электрычнага ланцуга і прывядзення ў дзеянне розных механізмаў націсканнем на яго.

К. ліфта.

3. Металічная або пластмасавая засцежка, якая складаецца з дзвюх частак, што ўваходзяць адна ў адну.

Пальчаткі на кнопках.

4. Пра чалавека маленькага росту (разм., жарт.).

◊

Націснуць на ўсе кнопкі — выкарыстаць усе магчымасці для дасягнення чаго-н.

|| памянш.-ласк. кно́пачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. кно́пачны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шпі́лька

(ням. Spill = іголка)

1) засцежка для вопраткі, адзін канец якой хаваецца ў кручкаватае паглыбленне (галоўку);

2) заколка для валасоў у жаночай прычосцы;

3) мн. высокія тонкія абцасы ў жаночых туфлях, а таксама туфлі на такіх абцасах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

hook​1 [hʊk] n. крук, кручо́к;

a hook and eye кручо́к, аплі́к (засцежка)

♦

by hook or by crook любо́й цано́й, так ці іна́кш;

get (smb.) off the hook/let smb. off the hook вы́зваліць (каго́-н.) з бяды́;

hook, line and sinker зусі́м, ца́лкам;

take the telephone off the hook зняць тэлефо́нную тру́бку (каб ніхто не званіў)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

кно́пка

(рус. кнопка, ад гал. knoop = гузік)

1) цвічок з круглай шырокай плешкай для прымацавання паперы, тканіны да чаго-н. цвёрдага;

2) рухомы гузічак для замыкання электрычнага ланцуга або прывядзення ў дзеянне розных механізмаў націсканнем на яе (напр. к. электрычнага званка);

3) металічная засцежка, якая складаецца з дзвюх частак, што ўваходзяць адна ў другую.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

замо́к, ‑мка, м.

1. Прыстасаванне для запірання на ключ чаго‑н. (дзвярэй, чамаданаў і пад.). Дзвярны замок. Вісячы замок. Унутраны замок. // Засцежка на бранзалеце, ланцужку і пад. // Разм. Від засцежкі ў адзенні. Замок-маланка.

2. Спец. Дэталь у некаторых відах агнястрэльнай зброі, пры дапамозе якой робіцца выстрал. Замок гарматы. □ [Дубінін] з кулямётам пачаў адпаўзаць .., а калі выбіўся з сілы, кулямёт укінуў у варонку ад бомбы, а замок узяў з сабою. Гурскі.

3. Спосаб злучэння частак драўляных канструкцый. Рубіць вугал у замок.

4. У архітэктуры — цэнтральны камень аркі, скляпення.

•••

За сямю (дзесяццю) замкамі — старанна схаваны, надзейна ахоўваецца.

Пад замком (на замку) — замкнуты. Сельмаг цэлы дзень на замку, бо прадаўшчыца таксама пайшла за жняяркай. Брыль.

Сядзець пад замком гл. сядзець.

Трымаць пад замком гл. трымаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мала́нка ж.

1. Blitz m -es, -e;

блі́скае мала́нка es blitzt;

2. (засцежка) Réißverschluss m -es, -schlüsse;

тэлегра́ма-мала́нка Blítztelegramm n -s, -e;

з ху́ткасцю мала́нкі sich wie ein Láuffeuer verbréiten (пра навіны, чуткі); sich mit [in] Wíndes¦eile verbréiten [áusbreiten];

◊

мала́нка ў высо́кае дрэ́ва б’е ́≅ hóher Baum fängt viel Wind

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

замо́к м. Schloss n -es, Schlösser; Verschlúss m -es, -schlüsse (засцежка, засаўка, затвор);

дзвярны́ замо́к Türschloss n;

францу́зскі [аўтаматы́чны] замо́к Sélbstschließer m -s, -, Schnappschloss n;

паве́сіць замо́к ein Schloss vórhängen;

зачыні́ць на замо́к (ver)schlíeßen* vt, éinschließen* vt;

пад замко́м únter Verschlúss;

◊

пад сямю́ замка́мі hínter Schloss und Ríegel

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Гаплі́к ’кручок (у адзежы)’ (БРС, Касп., Нас., Бяльк., Шатал.). Ст.-бел. гапликъ ’засцежка’ (гл. Булыка, Запазыч., 79). Зыходным для бел. (ст.-бел.) слова з’яўляецца, паводле Булыкі (там жа), Рудніцкага (563), ст.-польск. heftlik < ням. Heftel. Але пры такім тлумачэнні няяснай застаецца форма бел. слова (у прыватнасці, а замест е). Гэта а ёсць і ў іншых мовах: укр. гапли́к ’тс’ (з XVI ст., гл. Цімчанка, I, 508, які прыводзіць зыходнае ням. Haftel), рус. дыял. га́плик, гаплю́к ’кручок на вудачцы’ (якое Фасмер, 1, 392, правільна тлумачыць з зыходнага ням. Haftel, Heftel праз польск. heftlik). Вытворным ад гаплі́к з’яўляецца зафіксаванае ў Бяльк. гаплі́чка ’драцяная пяцелька’. Форма гаплю́к ’гаплік’ (Бяльк., Сцяц. Словаўтв., Сцяшк. МГ), якая сустракаецца (Бяльк.) і са значэннем ’малы чалавек’ (гэта — бясспрэчная метафара: ’кручок’ — ’малы чалавек’), узнікла адаптацыяй да вядомага ў слав. мовах суфікса ‑юк. Неверагодным было тлумачэнне Карскага (гл. Сцяц. Нар., 124): гаплю́к запазычана з цюрк. моў (відаць, на падставе, як мяркуе Сцяцко, там жа, ацэнкі элемента ‑юк у якасці цюркскага).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)