1.што. У вайне, у барацьбе адабраць захопленае ворагам або завалодаць тым, што належыць ворагу.
2.перан.; каго-што. Дамагчыся чаго‑н., здабыць што‑н. у выніку барацьбы, настойлівасці, працы, выратаваць каго‑н. [Бабейка:] — Нават пасля вайны адваявалі гектараў пяцьдзесят у балота — вунь, бачыце, чарнее ралля, гэта ўзаралі на зіму.Хадкевіч.[Хірургу] не раз хацелася кінуць папрок гэтаму ганарліўцу, якога ён адваяваў ад смерці, але кожны раз яго спрактыкаваны розум раіў маўчаць.Васілевіч.
3.Разм. Пазбавіцца сілы, моцы ваяваць. [Царская дачка:] — Зноў ідзе на наша царства вялікае войска аж трох каралёў. А бацька мой стары ўжо — ваяваць не можа. Ці не паехаў бы ты за яго? — Куды мне ехаць, — кажа салдат. — Я ўжо сваё адваяваў.Якімовіч.
4.Разм. Праваяваць нейкі час, скончыць ваяваць. Адваяваць два гады. □ Не дачакаўся ў гэты час суровы, Стары шасцідзесятае вясны, Знайшоў спакой на могілках вясковых, Адваяваўшы спраўна тры вайны.Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сексці́на, ‑ы, ж.
Спец. Від шасцірадковага верша, у якім чатыры радкі з перакрыжаванай рыфмоўкай і двухрадкоўе з сумежнай рыфмоўкай. Эй, з-за лесу ды з-за гор Сонца выплывае. Зашумі ты, цёмны бор, Пушча векавая. Пойдзем, пойдзем ваяваць, Долю, волю здабываць.Колас.
[З лац. sex — шэсць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раху́ба, ‑ы, ж.
Разм.
1. Падлікі, разлікі. Звесці рахубу. □ Рахуба не згуба.Прымаўка.
2. Карысць, выгада, сэнс. [Дзед:] — І от раскінуў я сваёй галавой ды прыкінуў, дык няма мне ніякай рахубы за таго божага памазанніка ваяваць.Сабаленка.Нікадзім Варакса .. [домік] нават не рамантаваў — не было рахубы.Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АЛІ́ (Ali) Махамед [сапр.Клей (Clay) Касіус; н. 17.1.1942, г. Луісвіл, штат Кентукі, ЗША], амерыканскі спартсмен (бокс). Чэмпіён Алімпійскіх гульняў (1960, Рым) у паўцяжкай вазе. На прафес. рынгу з 1961. Абсалютны чэмпіён свету сярод прафесіяналаў у цяжкай вазе (1964); 9 разоў адстойваў гэта званне. За адмову ваяваць у В’етнаме ў 1968 пазбаўлены чэмпіёнскага тытула. У 1974 і 1978 вяртаў званне абс. чэмпіёна свету. Удзельнік руху за грамадзянскія правы неграў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
skirmish
[ˈskɜ:rmɪʃ]1.
n.
1) мала́я збро́йная суты́чка, перастрэ́лка
2) спрэ́чка, сва́рка, ла́янка f.
2.
v.i.
1) ве́сьці суты́чкі, ваява́ць
2) спрача́цца, свары́цца, ла́яцца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Kríegsfuß
mit j-m auf dem ~ stéhen* — ваява́ць з кім-н.; быць не ў лада́х з кім-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ра́таваць (ра́товаць) ’ваяваць за нешта; шумець, буйстваваць’ (Нас.). Параўн. рус.ра́товать ’змагацца, адстойваць’, дыял. ’біцца’, серб.ра̏товати ’ваяваць’. Да раць (гл.).
Ратава́ць ’пазбаўляць ад небяспекі, пагрозы, гібелі; берагчы’ (ТСБМ, Касп., Шат., Стан., Сл. ПЗБ), ратава́ць, рытыва́ць, рютува́ць, рятува́ть ’тс’ (Бяльк.), ратава́ць (rataváć) ’дапамагаць’ (Варл., Сл. ПЗБ), ратова́ць, рэтова́ць ’даваць паратунак’ (ТС), ретова́ць ’спяшацца дапамагчы ў бядзе’ (Нас.), ст.-бел.ретовати, ратовати ’тс’. Запазычана праз польск.ratować з ням.retten ’тс’, фанетычна і марфалагічна адаптаванае яшчэ ў сярэдне-польскі перыяд (Нававейскі, Zapożyczenia, 83). Формы з каранёвым ‑е‑ (‑э‑), упершыню зафіксаваныя ў 1514 г. (паводле Карскага, 1, 107: “е на месте а не после мягкого согласного”), больш набліжаныя да зыходнай нямецкай формы, што не выключае прамога запазычання. Ад ретовати магчыма развіццё рус.рято́вать з яканнем, што Фасмер (3, 447) вызначае, як “гіперграматычнае я”. Гл. таксама Булыка, Лекс. запазыч., 41. Сюды ж, відаць, смал.рята́ ’дапамога, ратаванне’ (Дабр., Этн., 4), што суадносіцца з польск.rata!, raty! ’крык дапамогі’.
они́ два часа́ сража́лись в ша́хматы яны́ дзве гадзі́ны змага́ліся (гуля́лі) у ша́хматы; см.срази́ться.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
быва́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які многа дзе бываў і многа бачыў, спазнаў; з вялікім вопытам. Калі ў .. [Арлоўскага] запыталіся, дзе б ён хацеў ваяваць, бывалы партызан адказаў: — Там, дзе найбольшая небяспека для рэспублікі.Паслядовіч.
2. Які часта бываў у каго‑н., дзе‑н., наведваў каго‑н., што‑н.; часты, звычны. З васьмі чалавек разведчыкаў Лёня ўзяў з сабою аднаго Хоміча: ён і мясцовы, і бывалы ў гэтай сям’і.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)