Мярцвіца ’мёртвая вада’ (Яруш.). У выніку кандэнсацыі словазлучэння. Аб суфіксе ‑іца гл. Сцяцко, Афікс. наз., 110. Аналагічна жывіца, дажджавой і да таго пад. Параўн. макед. мртвица ’мёртвая вада; вада, якая не цячэ’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Паводзіны ’спосаб жыцця; сукупнасць дзеянняў; манера трымаць сябе’, ’рабіць што-н.; характар учынкаў’ (ТСБМ). Уласна беларускае. Ад паводзіць (< вадзіць, вясці) сябе з суф. ‑ін‑ы (Аб суф. гл. Сцяцко, Афікс. наз., 156).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Паначо́та, поночо́та ’цемра, цемната’ (Клім.). Калі лічыць па словаўтварэнню, то гэта аддзеяслоўнае ўтварэнне з суф. ‑ота (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 89) ад *паначыць (параўн. укр. поно́чіти ’цямнець вечарам’) і далей да ноч.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Па́ска1 ’Вялікдзень’, ’велікодная булка, святочны пірог’ (Мат. Гом., Сл. Брэс., Ян., ТС). Да па́сха (гл.).

Па́ска2 ’пасьба’ (круп., Сл. ПЗБ). Да па́сці (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 47.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

По́цемак, по́цемкі, по́цем ’цемната’ (ТСБМ, Нас., Сцяц., Бяльк.), по́цемку, по́цямку упоцемку’ (Сл. ПЗБ). Ад по- (*po‑) і цьма (Сцяцко, Афікс. наз., 243). Утворана, як до́світак. Сюды ж по́цемак ’скрытны чалавек’ (Сцяшк. Сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыставе́нь ’прымак’ (Інстр. 2; гарад., Нар. лекс.), пры́стаўня ’тс’ (Касп.). Да прыста́ць ’далучыцца, прыжыцца’ (гл.). Аб суфіксах ‑ень, ‑ня гл. Вярхоў, Аб нек. асабл., 33 і наст.; Сцяцко, Афікс. наз., 38, 58.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разбія́ка ’забіяка, задзіра’ (Нар. Гом.), укр. розбия́ка. Утворана ад раз- і біць (гл.) з дапамогай суф. ‑як‑, як здаравя́ка ’дужы чалавек’, спакайня́ка ’спакойны чалавек’ (пра словаўтваральную мадэль гл. Сцяцко, Афікс. наз., 132).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тра́ўля ‘патрава’ (Некр. і Байк.). Да траві́ць (гл.). Суф. ‑л‑я азначае вынік дзеяння (Сцяцко, Афікс, наз., 54). Значэнне ‘бязлітаснае праследаванне, ганенне’ (Др.-Падб.), хутчэй за ўсё, пад уплывам рус. тра́вля ‘цкаванне’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ке́пікі ’насміханне, кпіны’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., КЭС, лаг., З нар. сл.). У выразе кепікі строіць (ТСБМ, Янк. БФ). Утварэнне, тыповае для фразеалагізмаў. Параўн. дрыжыкі, скалікі (Сцяцко, Афікс. наз., 86). Да кеп (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Ле́седзь, леседзь ’лёска’ (КЭС, І. Чыгрынаў), рус. вяц. лёсядзь ’тс’. Бел.-рус. ізалекса. Да лёска (гл.). Аб суфіксе больш падрабязна гл. Аткупшчыкоў, Из истории, 149 і наст.; Сцяцко, Афікс. наз., 130, 140, 179.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)