Verbum

◎ *Планы, ст.-бел. пяаный ’дзікі’ (Скарыла). Са ст.-чэш. plany, якое першапачаткова абазначае ’неўрадлівы’, ’пусты’ (Булыка, Лекс. запазыч., 206) < прасл. *pol‑пь < *pol*je ’роўная, неапрацаваная зямля, зарослая дзікімі раслінамі, бязлесная, у адрозненне ад апрацаванай’ (*niva) і ўзаранай (*rolʼja) (Махэк₂, 454).

Пульс (ТСБМ), ст.-бел. пулсъ, пулсо, фулсо ’пульс, сэрцабіццё’. Запазычана з польск. puls, што паходзіць з с.-лац. pulsus ад pellere ’стукнуць, піхнуць’ (Булыка, Лекс. запазыч., 129; Фасмер, 3, 405), старабеларускія фоулъсо, хоулсо разглядаюцца як вынік памылковай рэканструкцыі грэцызаванай формы слова.

Сакра́мант ’нешта свяшчэннае, рытуальнае; талісман’ (ТСБМ), сакра́мэнт ’прычасце’ (Нас., Байк. і Некр.). Ст.-бел. сакраментъ ’таінства’. Запазычанне з польск. sakrament < лат. sakrāmentum ’наданне святасці’ (Кюне, Poln., 95); ст.-бел. сакраментъ (секраментъ) са ст.-польск. sakrament, гл. Булыка, Лекс. запазыч., 181.

Сві́дар ‘свердзел’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Др.-Падб., Сл. ПЗБ; ашм., Стан.), сві́дэр (Сл. ПЗБ), свідрава́ць (Сл. ПЗБ, Стан.). Запазычанне з польск. świder ‘тс’ < svьrdlo (гл. свердзел). Ст.-бел. свидеръ ‘свярдзёлак’ таксама з ст.-польск. świder (Булыка, Лекс. запазыч., 294).

Студэ́нт ‘навучэнец вышэйшай навучальнай установы’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр.; ашм., Стан.), ‘вучань, навучэнец’ (Нас.). Ужо ст.-бел. студэнтъ (1597 г.) з ст.-польск. student (Булыка, Лекс. запазыч., 159), якое з лац. studēns, ‑ntis ‘той, які стараецца’; гл. Фасмер, 3, 787.

Тастаме́нт ’завяшчанне’ (ТСБМ), тэстамэ́нт ’запавет’ (Яруш.), тэста́мэнт ’запавет, завяшчанне’ (Некр. і Байк., Ласт., Бяльк.), ст.-бел. тастаментъ, тастамэнтъ, тэстамэнтъ, дастаментъ ’завяшчанне’ (1484 г., КГС). Са ст.-польск. testament ’тс’, што з лац. testamentum ’тс’ (Карскі, 1, 180; Булыка, Лекс. запазыч., 77).

Трафу́нак ‘здарэнне’ (воран., Сл. рэг. лекс.), ст.-бел. трафунокъ, трефунокъ ‘выпадак, здарэнне’ (ГСБМ). Запазычана са ст.-польск. trafunek, trefunek ‘тс’, утвораных ад trafić, trapić ‘трапіць, сустрэць’ (Булыка, Запазыч., 324), словаўтваральна суадносяцца з нямецкімі формамі на ‑ung (Вінцэнц). Гл. трапунак, трафіць.

Тувалня ‘намётка’ (Ц. Гартны), ст.-бел. тувальня, тувалня, товальня ‘шырокі ручнік’ (ГСБМ). Запазычана з польск. tuwalnia ‘ручнік; хустка’, якое з італ. tovaglia ‘абрус, сурвэтка’ < нар.-лац. *tobalia < франк. *thwahlja ‘ручнік’, роднаснага гоц. þwahan ‘купаць’ (Булыка, БЛ, 74, 32; ЕСУМ, 5, 667).

Імша́ ’каталіцкая абедня’ (ТСБМ, БРС, Яруш., Шат.). І‑ пратэтычнае. Ст.-бел., мша, имша (канец XV ст.) запазычана са ст.-польск. msza < ст.-чэш. mše, якое ўзыходзіць да ст.-в.-ням. missa, mëssa з лац. missa (Булыка, Лекс. запазыч., 183; Брукнер, 347).

Аба́пал ’з двух бакоў’, ст.-бел. обаполъ (Нас. гіст.), обополный ’узаемны, сумесны’ з 1553 (Булыка, Запазыч.), ст.-рус. обаполъ, ст.-польск. obopol, чэш. obopol, серб.-харв. obapol (XVI ст.) да прасл. *oba poly (Карскі 2-3, 74, 89). Гл. абое і пала.