Туля́цца ‘хавацца’, ‘бадзяцца без прытулку’ (Нас., Бяльк., Шат., Касп., Сержп. Прымхі, ТС, Ян., Байк. і Некр.), ‘ухіляцца ад работы, гультаяваць’ (Некр. і Байк., Жд. 2), ‘хадзіць без работы, ацірацца’ (Бір., ТС), ‘хадзіць, прыгнуўшыся ды за нешта хаваючыся’ (Варл.), ‘імкнуцца пазбегнуць чаго- або каго-небудзь, хавацца’: tulájecsa, jak sabáka ad much (Федар. 4), туляцца па завуголлю ‘хавацца ад непажаданых сустрэч, пазбягаць сустрэчы з кім-небудзь’ (Нік., Оч., ТС, Растарг.), ст.-бел. тулятися, тулатися, тулятисе ‘хадзіць без пэўнай мэты, бадзяцца’ (Скарына; Александрыя; 1610 г., ГСБМ). Укр. ту́лятися, туля́тися ‘блукаць, бадзяцца’, ‘гараваць, жывучы ў чужых людзей’, рус. дыял. туля́ться ‘хавацца, бадзяцца’, польск. tułać się ‘хадзіць без мэты’, чэш. toulati se, славац. túľaťsa ‘тс’, харв. tȕlati ‘бадзяцца’, túlati se ‘хадзіць ціха, нібы крадучыся’, макед. дыял. тула се ‘бадзяцца, валачыцца’ (МЈ, 10, 1–2, 105). Прасл. дыял. *tulati sę ‘бадзяцца, туляцца, хадзіць крадком, употайкі’, на думку Борыся (Etymologie, 365), адносна позняя інавацыя часткі праславянскіх дыялектаў (без лужыцкіх моў) — дзеяслоў шматразовага дзеяння ад прасл. *tuliti sę ‘завівацца’, ‘нагінацца, горбіцца’, гл. туліць, туліцца, першаснае значэнне было ‘згінаць, прыгінацца, хавацца ідучы’ (Борысь, 653–654; ЕСУМ, 5, 674; Брукнер, 584). Махэк₂ (648) выводзіць з *lutati ‘бадзяцца’, што цяжка даказаць, як і вывядзенне з лат. tūlʼat, tūlʼāties ‘хадзіць без працы, бадзяцца’ (Блесэ, SB, 5, 25) беларускага туляцца, што, паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 149), вельмі сумніўна, бо не прымаецца пад увагу матэрыял іншых славянскіх моў. Сюды ж туля́ць ‘хаваць (напр., ад рэкруцтва)’ (Нас.), туле́нне ‘хаванне, прытулак’ (Нас.), туля́нне ‘хавацца ў розных кутках’ (Нас., Бяльк.); ту́ляннік, туля́ньніца ‘той, хто ўхіляецца (ад працы і інш.)’ (Юрч. СНЛ); туля́га ‘бадзяга, чалавек, які пазбягае сустрэчы’ (ТСБМ, Сцяшк.), ‘баязлівец, нерашучы чалавек’ (ТСБМ), ‘бяздомнік’ (Некр. і Байк.), туляя́ ‘гультай, нядбайнік’ (Шат.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Vergléich

I

m -(e)s, -e

1) параўна́нне

im ~ mit [zu] j-m, mit [zu] etw. (D) — у параўна́нні з кім-н., з чым-н.

ein markánter ~ — яскра́вае параўна́нне

éinen ~ zíehen* [ánstellen] — параўно́ўваць, рабі́ць параўна́нне

kéinen ~ mit j-m, mit etw. (D) áushalten* — не вы́трымаць параўна́ння з кім-н., з чым-н.

2) спарт. спабо́рніцтва, сустрэ́ча

II

m -(e)s, -e

1) пагадне́нне, дагаво́р

2) здзе́лка, кампрамі́с, зго́да

geríchtlicher ~ — кампрамі́снае рашэ́нне суда́

◊ ein mágerer ~ ist bésser als ein fétter Prozéss — ≅ ле́пей сем разо́ў змары́цца, як адзі́н раз пасвары́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

уле́гчы

1. (аддацца справе) sich híngeben*, sich wídmen (D);

2. (уцягнуцца ў што-н.) éine Vórliebe fássen (für A); von éiner Léidenschaft erfásst wérden (für A);

3. (заляцацца да каго-н.) j-m den Hof máchen; poussíeren [pu- i pʊ-] vi (mit D) (фліртаваць з кім-н.);

4. (кінуцца наўздагон) lósjagen аддз. vi (s), (dahín)jágen vi (s), (dahín)stürmen vi (s), lósstürmen vi (s), lós¦schießen* аддз. vi

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

кі́нуцца sich wérfen*; sich stürzen (рынуцца);

кі́нуцца на шы́ю каму-н. j-m um den Hals fállen*;

кі́нуцца ў бок zur Séite spríngen*;

кі́нуцца ў ата́ку vórstürmen vi (s), vórstürzen vi (s), zum Sturm vórgehen*;

кі́нуцца бе́гчы davónlaufen* vi (s), die Flucht ergréifen*, davónstürzen vi (s);

кі́нуцца ў паго́ню за кім-н. j-m náchsetzen;

◊

кі́нуцца ў во́чы ins Áuge fállen* [spríngen*, stéchen*], áuffallen* vi (s)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

загавары́ць

1. (пачаць гаворку) ánfangen* zu spréchen;

ра́дыё загавары́ла der Rúndfunk nahm den Séndebetrieb auf;

2. (стаміць) (durch Réden) ermüden vt, j-m ein Lóch in den Bauch réden, tótreden аддз. vt;

3. (звярнуцца да каго-н.) ánreden vt, ánsprechen* vt;

загавары́ць з кім-н. па-няме́цку j-n auf Deutsch ánsprechen*;

4. (зачараваць) verzáubern vt, beschwören* vt;

◊

загавары́ каму-н зу́бы j-n beschwátzen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

manage

[ˈmænɪdʒ]

1.

v.t.

1) кірава́ць (прадпрые́мствам і пад.); зага́дваць чым; дава́ць ра́ды з кім-чым; адо́льваць каго́-што

Only his mother could manage him — То́лькі яго́ная ма́ці магла́ даць ра́ды зь ім

easily managed — рахма́ны, пако́рны, лаго́дны

2) здо́лець, змагчы́ (ча́ста ірані́чнае)

He has managed to remain poor all his life — Ён здо́леў застава́цца бе́дным усё сваё жыцьцё

He manages tools well — Ён до́бра ўме́е карыста́цца прыла́дамі

2.

v.t.

1) ве́сьці спра́вы, гаспада́рку

2) абыхо́дзіцца

to manage on one’s income — абыхо́дзіцца сваі́м прыбы́ткам

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

match

[mætʃ]

1.

n.

1) раўня́ f.; па́ра f.

He has not met his match — Яму́ няма́ ро́ўнага

2) Those two horses make a good match — Гэ́ныя ко́ні — до́брая па́ра

3) спабо́рніцтва n., матч -у m. (футбо́льны, ша́хматны)

4) жані́мства n.

5) вы́гадны кандыда́т або́ кандыда́тка (для жані́мства), па́ртыя f.

2.

v.

1) раўня́цца з кім, да каго́

2) быць адно́лькавымі, або́ падыхо́дзіць адно́ да аднаго́

These colors don’t match — Гэ́тыя ко́леры дрэ́нна спалуча́юцца

3) супрацьстаўля́ць

4) жані́ць, выдава́ць за́муж за каго́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

до́бры, -ая, -ае.

1. Чулы да людзей, спагадлівы, сардэчны.

Д. па натуры чалавек.

Добрая душа.

2. Цалкам станоўчы па сваіх якасцях, з дадатнымі ўласцівасцямі, такі, як патрэбна.

Д. характар.

Добрая кніга.

Д. густ.

Д. настрой.

Добрыя ўмовы.

3. Заснаваны на жаданні дабра.

Д. водзыў.

Добрая парада.

4. Які карыстаецца славай, слаўны, чысты.

Добрае імя.

Пакінуць аб сабе добрую памяць.

5. Умелы, старанны ў рабоце, здольны.

Д. гаспадар.

Д. майстар.

Д. работнік.

6. Даволі вялікі па колькасці, памеры (разм.).

Д. кавалак.

Д. заробак.

7. Дабратворны, спрыяльны.

Д. ўплыў.

Д. клімат.

8. Удачны, паспяховы.

Д. вынік.

Добрыя паказчыкі.

9. Прыдатны для ўжывання, карыстання.

Д. грыб.

10. Блізкі пасяброўску, звязаны ўзаемнай сімпатыяй.

Д. знаёмы.

11. Які прадказвае ўдачу, прыносіць радасць.

Добрая прымета.

Добрая навіна.

◊

Добры вечар! — прывітальны зварот пры сустрэчы з кім-н. вечарам.

Добрай ночы! — пажаданне спакойна спаць.

Добры інтэрас! (разм., іран.) — выказванне нязгоды, неадабрэння, абурэння з якой-н. прычыны.

Усяго добрага — развітальнае пажаданне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лама́ць, ламлю́, ло́міш, ло́міць; ламі; лама́ны; незак.

1. што. Згінаючы або ўдараючы з сілай, аддзяляць часткі чаго-н. або раздзяляць што-н. на часткі.

Л. вецце.

Л. лёд.

2. Пашкоджваць часткі цела, косці; нявечыць, калечыць.

Л. крылы.

Л. ногі.

3. што. Разбіваючы, разбураючы, даводзіць да непрыгоднасці, псаваць.

Л. стары дом.

4. перан., што. Пераадольваць, знішчаць што-н. аджыўшае.

Л. старыя звычаі.

5. перан., каго-што. Рэзка (крута) змяняць.

Л. свой характар.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Выклікаць хваравітае адчуванне ламоты.

Ломіць косці.

◊

Ламаць галаву над чым (разм.) — біцца над рашэннем якой-н. задачы, якога-н. пытання.

Ламаць шапку перад кім (уст.) — уніжацца, ліслівіць.

|| зак. палама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -лама́ны (да 2 знач.) і злама́ць, зламлю́, зло́міш, зло́міць; зламі; злама́ны (да 1—4 знач.); наз. пало́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак, ж. (да 2 знач.).

|| наз. лама́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і ло́мка, -і, ДМ -мцы, ж. (да 3 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

клін, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Завостраны ўнізе і расшыраны ўверсе кусок дрэва або металу, якім расколваюць або заціскаюць што-н.

Дубовы к.

Забіць к. у палена.

2. Вузкая трохвугольная ўстаўка ў сукенцы і іншым адзенні.

Уставіць к. у сарочку.

3. перан. Частка войск, якая, расколваючы фронт праціўніка, паглыбляецца ў яго размяшчэнне вузкім трохвугольнікам.

4. чаго або які. Пра ўсё, што мае трохвугольную, завостраную з аднаго боку форму.

Жураўліны к.

5. Частка зямельных угоддзяў, якая вылучаецца па якой-н. прымеце (па відзе пасеваў, мясцовасці і пад.; спец.).

Яравы к.

Азімы к.

К. сенакосу.

◊

Забіць (загнаць) клін — раз’яднаць, зрабіць варожым.

Куды ні кінь — усюды клін — за што ні вазьміся, чаго-н. не хапае, усё не ладзіцца.

Свет клінам (не) сышоўся на кім-чым (разм.) — хто-н. або што-н. не з’яўляецца адзіным, ёсць і іншыя.

|| памянш. кліно́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м. (да 1, 2, 4 і 5 знач.).

|| прым. клінавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.; спец.).

Клінавое злучэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)