ГО́РНАЕ МАЦАВА́ННЕ,

шахтавае мацаванне, рудніковае мацаванне, штучныя збудаванні для падтрымання даху і сценак горных вырабатак. Забяспечвае бяспечную работу людзей і надзейную эксплуатацыю шахтавых машын і механізмаў. Падзяляецца на прызабойнае і для падрыхтоўчых вырабатак.

Прызабойнае горнае мацаванне ўстанаўліваецца ў ачышчальнай вырабатцы (лаве) і перамяшчаецца з прасоўваннем забою. Бывае індывідуальнае (кожную стойку ўстанаўліваюць і знімаюць незалежна ад іншых; у склад камплекта ўваходзяць спец. пасадачныя тумбы для кіравання горным ціскам) і механізаванае (гідрастойкі звязаны ў секцыі і перамяшчаюцца гідрадамкратамі, можа быць цалкам аўтаматызавана). Горнае мацаванне для падрыхтоўчых вырабатак бывае: драўлянае, металічнае, бетоннае, жалезабетоннае (маналітнае і зборнае); капітальнае і часовае; трапецападобнае, прамавугольнае, арачнае, кальцавое; жорсткае, падатлівае (з пастаянным або нарастаючым супраціўленнем), з падатлівымі і шарнірнымі элементамі, камбінаванае.

Літ.:

Докукин А.В., Коровкин Ю.А., Яковлев Н.И. Механизированные крепи и их развитие. М., 1984;

Справочник по креплению горных выработок. М., 1976.

П.Я.Антонаў.

т. 5, с. 362

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Sub nive quod tegitur, dum nix perit, invenietur

Калі растае снег, тое, што пад снегам, выяўляецца.

Когда тает снег, то, что под снегом, обнаруживается.

бел. Колькі вяровачку га віць, а ўсё ж кончыку быць. Няма нічога тайнага, каб не стала яўным.

рус. Весна всё покажет. Нет ничего тайного, что не стало бы явным. Как ни хорони концы, а выйдут наружу. Сколько верёвочку ни вить, а концу быть. Сколько вору ни воровать, а кнута не миновать. До поры кувшин воду носит.

фр. Tant va la cruche à l’eau, qu’à la fin elle se casse (Столько ходит кувшин по воду, что в конце концов разбивается).

англ. Truth lies at the bottom of the well (Истина на дне колод­ца). Truth filters through stone (Правда просачивается сквозь камень).

нем. Der Krug geht so lange zu Wasser, bis er zerbricht (Кружка так долго ходит по воду, пока не разобьётся).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

noga

nog|a

ж. нага;

do góry ~ami — дагары нагамі;

wstać lewą ~ą — устаць з левай нагі;

stanąć na własnych ~ach перан. стаць на ногі;

padam do nóg — кланяюся ў ногі;

podstawić ~ę — падставіць нагу;

postawić kogo/co na ~i — паставіць (падняць) каго/што на ногі;

~a moja tu nie postanie — нагі маёй тут больш не будзе;

być jedną ~ą w grobie — адной нагой у труне (у дамавіне, у зямлі) быць;

być kulą u ~i — быць цяжарам для каго; быць у цяжар каму;

być na ~ach — быць на нагах;

wyciąć do ~i — пазабіваць усіх да аднаго;

do ~i! — да нагі! (каманда сабаку);

brać ~i za pas разм. даваць драла (лататы), змывацца, ліняць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

предше́ствовать несов. папярэ́днічаць; (быть перед чем) быць (перад чым); (происходить перед чем) адбыва́цца (перад чым); (случаться перед чем) здара́цца (перад чым);

э́тому вы́воду предше́ствовала серьёзная рабо́та гэ́тай высно́ве папярэ́днічала сур’ёзная рабо́та;

э́тому предше́ствовал ряд собы́тий пе́рад гэ́тым адбы́ўся (быў) рад (шэ́раг) падзе́й;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

приме́та

1. (отличительный признак) прыме́та, -ты ж., разг. прыкме́та, -ты ж.;

2. (признак, предвещающий что-л.) прыме́та, -ты ж.;

3. обычно мн. прыме́ты, -ме́т;

по приме́там предска́зывали холо́дную о́сень па прыме́тах прадка́звалі хало́дную во́сень;

◊

быть (име́ть) на приме́те быць (мець) на ўва́зе.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

obcować

незак. z kim мець таварыскія адносіны (зносіны) з кім; кантактаваць;

obcować z ludźmi — кантактаваць з людзьмі;

obcować z przyrodą — далучацца да прыроды; быць на прыродзе

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

sól

ж. соль;

sól kuchenna — кухонная (спажыўная) соль;

sole mineralne — мінеральныя солі;

warzelnia soli — саляварня;

być komu solą w oku — быць у каго бяльмом на воку

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

tarapaty

tarapat|y

мн. турботы, клопаты;

być w ~ach — быць у цяжкім становішчы;

ciężkie (finansowe) ~y — цяжкія (фінансавыя) клопаты;

znaleźć się w ~ach — апынуцца ў турботах

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

mniemanie

mniemani|e

н. кніжн. думка; погляд; меркаванне;

w czyim ~u — на чыю думку;

mieć wysokie ~e — o kogo/co быць высокай думкі пра каго/што

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

pomocny

pomocn|y

карысны;

czym mogę być ~y? — чым я вам магу дапамагчы?; чым я магу быць карысным?;

podać komu ~ą dłoń — падаць каму руку дапамогі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)