завари́ть сов.
1. завары́ць, мног. пазава́рваць;
завари́ть чай завары́ць чай;
завари́ть те́сто завары́ць це́ста;
завари́ть кле́йстер завары́ць кле́йстар;
2. (запарить) запа́рыць;
завари́ть бельё запа́рыць бялі́зну;
3. техн. завары́ць;
4. перен., прост. завары́ць;
завари́ть ка́шу завары́ць ка́шу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
галу́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
1. Круглы камяк, шарык, скачаны з якога‑н. мяккага рэчыва. Галушка воску. Качаць сыр у галушкі.
2. толькі мн. (галу́шкі, ‑шак). Страва ў выглядзе дробных клёцак (з мукі або дранай бульбы), прыгатаваных на булёне ці на малацэ. Глядзелі хлопцы як на дзіва, Як дзядзька, цеста замяшаўшы, Качаў галушкі, міску ўзяўшы. Колас. З бульбы ў нас галушкі вараць, Нашу бульбу ўсюды хваляць. Русак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бра́га, ‑і, ДМ бразе, ж.
1. Рошчына з соладу, мукі і бульбы, з якой гоняць спірт. // Адходы пасля такой перагонкі ў выглядзе рэдкага цеста. Каля хлеўчука ў кутку грэўся на сонцы здаравенны вяпрук.., адкормлены брагай. Дуброўскі.
2. Пітво дамашняга вырабу з хмелем і цукрам; бражка. Дацэнт ведаў рэцэпт, як зварыць моцную брагу, такую брагу, што ад трох шклянак чалавек п’яным рабіўся. Колас. [Шаблюк:] — Хадзем, я вас мядовай брагай пачастую. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заваруха ’сумятня’. Рус. дыял. завару́ха ’гатунак кашы; цеста; закваска’; літар. ’сумятня’. Пашыранае ў рус. дыялектах значэнне ’гатунак кашы’ першаснае, ’сумятня’ пераноснае (параўн. заварыць кашу). Паколькі ў бел. фіксуецца другаснае значэнне, магчыма, што слова запазычана з рус. Пры замацаванні гэтага значэння трэба ўлічваць і перан. завіруха ’сумятня’, адзначанае ўжо Насовічам, якое магло кантамінавацца з заваруха. Заваруха ўтворана з суфіксам ‑уха ад дзеяслова завары́ць (завари́ть).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перапяча́йка ’жвавая, балбатлівая, ветраная жанчына’ (Др.-Падб.). Відаць, іранічнае ўтварэнне ад перапячайка ’перапечка’ (Скарбы) або ад назваў асоб тыпу ўкр. перепічапка ’жанчына. якая пячэ хлеб’, рус. бранск. перепечайка ’жанчына, якая пячэ вырабы з цеста і прадае іх’. дзе зыходнае перапечаны мае пераноснае значэнне ’прайдошлівы; знаходлівы’, параўн. балі. препечен ’моцны, загартаваны’, макед. препеченица ’моцная гарэлка’ (перакідная некалькі разоў). Да пера- і пячы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
pat
[pæt]
1.
v., -tt -
1) пля́скаць (кава́лак це́ста і пад.)
2) ля́паць (па плячы́), гла́дзіць
pat a dog — пагла́дзіць саба́ку
2.
n.
1) паля́пваньне, гла́джаньне n.
2) малы́ кава́лачак (асабл. ма́сла)
•
- pat on the back
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
méngen
1.
vt зме́шваць, пераме́шваць, зблы́тваць
zu éinem Teig ~ — замясі́ць це́ста
eins ins ándere ~ — гавары́ць блы́тана
2.
(sich) уме́швацца
sich in j-s Ángelegenheiten ~ — уме́швацца ў чые́-н. спра́вы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
расціска́ць, расці́снуць
1. (змяць, расплюшчыць) zerdrücken vt, zerquétschen vt, zermálmen vt; zertréten* vt (нагой);
2. (расчапіць) áufmachen vt, öffnen vt, áuftun* vt; entspánnen vt, lóslassen* аддз vt (спружыну);
3. (размяць – напр цеста) weich knéten, dúrchkneten vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Бу́ба (дзіцячае) ’зярняты’ (Нас.), ’гарошына’ (Сцяц.), ’гарох’ (Бяльк.), ягада’ (Шат., Яўс.), бу́бка ’бубачка’ (Нас., БРС, Сцяшк. МГ), ’бубка, ягады’ (Бяльк.), бу́бачка (БРС), буба́шкі ’галачкі з цеста’ (Касп.), ’пячэнне’ (Бяльк.), бу́бка ’страва з падпражаных, цеставых галачак’ (КЭС, лаг.), бу́бехі ’маладыя плады’ (Сцяц.), бубу́шка ’жоўты гарлачык’, бубы́шка ’пупышка’ (Касп.). Не вельмі лёгка рашыць, адкуль паходзіць тут аснова буб-: з прасл. *bób‑ ці *bub‑ (гл. пад буб). Некаторыя прыведзеныя словы могуць паходзіць і з *bob‑ (параўн. палес. буб ’боб’), а ў укаючых гаворках ненаціскное «о» наогул дае «у». Складанасць пытання можна зразумець і з таго факта, што некаторыя прыведзеныя вышэй словы сустракаюцца і з іншым вакалізмам. Так бу́бехі ’маладыя плады’ можна параўнаць з палескім бабі͡ех ’невялікі пучок бруднай і зліплай воўны на авечцы’, а буба́шкі ’галачкі з цеста’ маюць паралельную форму бабу́шкі (гл.). Літ-py гл. у артыкуле на буб-, а таксама Фасмер, 1, 225, дзе тлумачыцца рус. бу́ба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
lump1 [lʌmp] n.
1. (of) кава́лак, кусо́к, камя́к, ком;
a lump of clay ком глі́ны;
a lump of dough камя́к це́ста;
a lump of sugar кусо́чак цу́кру;
a lump of wood цурба́н
2. гуз, шы́шка (на целе), пухлі́на
3. BrE, infml до́ўбня, даўбе́шка, дуры́ла
♦
a lump in the throat ком у го́рле
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)