Святлі́ка ‘цяцюшнік, Euphrasia L.’ (Меер Крыч.). Параўн. укр.світлик ‘тс’, рус.дыял.светли́к ‘тс’, польск.świetlik ‘тс’, якое лічыцца запазычаннем з чэш.světlik ‘тс’ (Басай–Сяткоўскі, 384), апошняе паходзіць ад světliti ‘раз’ясняць, праясняць (вочы)’, паколькі ў народнай медыцыне выкарыстоўвалася для лячэння вачэй, параўн. рус.оча́нка, о́чная трава́, серб.видица і пад. Гл. Махэк₂, 596; ЕСУМ, 5, 197. Да свяціць (гл.), параўн. выраз вочы свецяць (пра добры зрок) (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарапа́та ’гора, бяда’ (Сцяшк. Сл.), тарапа́ты ’клопат, турботы’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел.тарапата ’клопат, цяжкасць’ (1606 г., КГС). Параўн. польск.tarapata ’шум, грукат; клопат, турботы’, ’трашчотка’, якое лічыцца крыніцай запазычання (Булыка, Лекс. запазыч., 137), далей выводзяць з ням.Strapanze ’цяжкая праца, клопат’ (Брукнер, 565; ЕСУМ, 5, 520), што няпэўна. Звязваюць таксама з польск.trapacić, trapacować ’мучыць, гнясці, непакоіць’, што з іт.strapazzo, strapazzare ’мука, мучыць’ (Брукнер, 575).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
regard
[rɪˈgɑ:rd]1.
v.t.
1) уважа́ць
He is regarded as the best doctor in town — Яго́ ўважа́юць найле́пшым ле́карам у го́радзе
2) глядзе́ць на каго́-што, прыгляда́цца
He regarded me sternly — Ён суро́ва прыгляда́ўся да мяне́
3) лічы́ць, лічы́цца з кім-чым; шанава́ць
to regard someone’s wishes — лічы́цца з чыі́мі-не́будзь жада́ньнямі
I regard him highly — Я ве́льмі яго́ шану́ю
4) турбава́цца пра каго́-што, зварача́ць ува́гу на каго́-што
No one regarded her advice — Ніхто́ не зьвярну́ў ува́гу на яе́ пара́ду
2.
n.
1) паша́на f., прызна́ньне n.
2) по́гляд, пагля́д -у m.
3) ува́га f.
He acted without regard to others — Ён дзе́йнічаў, не зьвярта́ючы ўва́гу на і́ншых
As regards money, I have enough — Што даты́чыць гро́шай, дык я ма́ю до́сыць
•
- in regard
- with regard
- regards
- without regard
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
count
I[kaʊnt]1.
v.t.
1)
а) лічы́ць, зьлі́чваць; падлі́чваць
to count one’s profits — падліча́ць свае́ прыбы́ткі
б) налі́чваць, далі́чваць
to count to one hundred — далічы́ць да ста
2) улуча́ць у лік, браць пад ува́гу
There are ten of us counting the children — Ра́зам зь дзе́цьмі нас дзесяцёра
3) уважа́ць, лічы́ць за не́шта
2.
v.i.
1) лічы́ць
He can read, write and count — Ён мо́жа чыта́ць, піса́ць і лічы́ць
2) разьлі́чваць
3) лічы́цца
it won’t count — Гэ́та ня бу́дзе лічы́цца
4) мець уплы́ў; мець значэ́ньне
Every little bit counts — Найме́ншая драбні́ца ма́е значэ́ньне
5) налі́чваць
The army counts two million — Во́йска налі́чвае два мільёны
3.
n.
1) лік -у m.
to lose count — зьбі́цца зь лі́ку
2) лічэ́ньне n.
•
- count anew
- count for
- count for much
- count out
II[kaʊnt]
n.
граф -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
предполага́ться
1.безл./предполага́ется ма́ецца на ўва́зе, мярку́ецца;
рабо́ту предполага́ется зако́нчить че́рез ме́сяц рабо́ту мярку́ецца (ма́ецца на ўва́зе) ско́нчыць праз ме́сяц;
2.страд. дапуска́цца; меркава́цца; ду́мацца; лічы́цца; рабі́цца, выка́звацца; збіра́цца; ме́цца на ўва́зе, мець (сваёй) перадумо́вай, прадугле́джвацца; см.предполага́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АСНО́ВА ў мовазнаўстве, частка слова, носьбіт яго лексічнага значэння. У склад асновы ўваходзяць корань і афіксы словаўтварэння («сад — пера-сад-к-а — сад-ов-ы»). Адрозніваюць 2 тыпы асновы: невытворную (простую), фармальна роўную кораню («горад», «кніг-а»), і вытворную (складаную), у якой ёсць корань і афіксы словаўтварэння («стал-іц-а», «за-столь-н-ы»).
Асновы лічыцца вытворнай, калі існуе простая з тым самым коранем («стал-ов-ы — стол») ці складаная з інш. афіксацыяй («ёл-к-а — ель-нік — ял-ов-ы»). Суадносная складаная аснова наз. звязанай. Страта сувязі з простай або звязанай асновай вядзе да апрошчання («заўтра» з «за-утра», «рубель» з «руб-ель»). У вытворнай аснове выдзяляюць утваральную. Простая ўтваральная аснова з’яўляецца першаснай, утвораная ад першаснай — другасная, наступная — аснова трэцяй ступені і гэтак далей («дарог-а — дарожн-ы — падарожн-ы — падарожніча-ць — спадарожнічаць»).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЯ́ЗКАСЦЬ БІЯЛАГІ́ЧНЫХ АСЯРО́ДДЗЯЎ,
уласцівасць структураваных высокадысперсных асяроддзяў біял. паходжання (клетачнай цытаплазмы, ліквору, лімфы і плазмы крыві і інш.), супраціўляцца перамяшчэнню адной іх часткі адносна другой. У большасці выпадкаў вызначаецца структурнай вязкасцю і ў адрозненне ад нармальных (ньютанаўскіх) вадкасцей (вада, спірт, вазелінавы алей і інш.) лічыцца анамальнай — назіраюцца адхіленні паводле тыпу тыксатрапіі. У анамальных вадкасцях (напр., высокадысперсных біял. асяроддзях і растворах біяпалімераў) за кошт сіл счэплівання часцінак або макрамалекул узнікаюць трывалыя прасторавыя структуры, якія выклікаюць рэзкае павышэнне вязкасці. Абсалютная вязкасць цытаплазмы вагаецца ад 2 да 50 спз (1 спз = 10-3н·с/м²), яна мяняецца ў розных частках клеткі і ў розныя перыяды жыцця, залежыць ад т-ры і ўздзеяння апрамянення. Вязкасць крыві ў чалавека ў норме 4—5 спз, пры паталагічных працэсах вагаецца ад 1,7 да 22,9 спз, што паказвае САЭ (скорасць асядання эрытрацытаў).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Балахо́н (Касп., Шат., Сцяц. Нар., Сцяшк. МГ, БРС), ’няўмела сшытая шырокая і доўгая вопратка; бальнічны халат’ (Янк. II), ’палатняны плашч’ (Гарэц.), ’верхняя доўгая мужчынская вопратка з даматканага сукна’ (Інстр. I), ’верхняе адзенне’ (Др.-Падб.). Звычайна лічыцца запазычаннем (як і рус.балахо́н, балахна́, балахня́, укр.балахо́н) з перс.bālājǰāme (Праабражэнскі, 1, 14; Фасмер, 1, 114), але фанетыка застаецца незразумелай. Шанскі (1, Б, 22) хоча бачыць тут непасрэднае запазычанне з тат. мовы (але без аргументацыі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Верабе́й ’верабей’ (Нас., Шат., Касп., Бяльк.). Ст.-рус.веребии. Лічыццапрасл.дыял. формай (*verbьjь), якая чаргуецца з больш пашыраным *vorbьjь ’тс’ (рус.воробе́й, укр.воробе́ць, горобе́ць, польск.wróbel, чэш.vrabec, балг.врабе́ц, серб.вра́бац і г. д.). Корань *virb‑, які мае адпаведнасці ў і.-е. мовах. Падрабязна гл. Шмідт, KZ, 22, 317; Фасмер, 1, 352; Праабражэнскі, 1, 96; Шанскі, 1, В, 164; спецыяльна аб форме *verbьjь гл. Траўтман, 342; Трубачоў, Слав. языкозн., 5, 177.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гнуць ’гнуць’ (БРС). Рус.гнуть, укр.гну́ти, польск.giąć, чэш.hnouti пасунуць’, балг.гъ́на ’гнуць’, ст.-рус., рус.-ц.-слав.гънꙋти ’гнуць’ і г. д. Агляд шматлікіх форм у слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 188. Лічыцца роднасным з літ.gùbti ’гнуцца’ (для прасл. праформай з’яўляецца *gъbnǫti, якое чаргуецца з *gubiti, *gybnǫti, *gybati). Гл. Трубачоў, там жа, 166, 216, 218. Параўн. яшчэ Фасмер, 1, 422–423; гл. таксама гіба́ць, гібе́ць, гі́бель.