яйцо́, -а́, мн.я́йцы і (з ліч. 2, 3, 4) яйцы́, яе́ц, н.
1. Жаночая палавая клетка чалавека, якая развіваецца ў новы арганізм пасля апладнення; яйцаклетка.
2. У птушак, паўзуноў і яйцародных млекакормячых: такая клетка авальнай формы ў шкарлупіне, абалонцы.
Несці яйцы.
Качынае я.
Я. чарапахі.
Змяінае я.
3. Прадмет такой формы.
Крыштальнае я. (прадмет упрыгожання).
4. У насякомых: такая клетка ў выглядзе невялікіх крупінак.
Мурашыныя яйцы.
5. Курыныя яйцы як прадукт харчавання.
Крутое я.
|| памянш.яе́чка, -а, мн. -і, -чак (да 2—5 знач.).
|| прым.яе́чны, -ая, -ае (да 2 і 5 знач.).
Яечнае мыла (прыгатаванае з курыных яец).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
БАХУКЕЛА́Т,
заказнік на ПдУ Ірана, каля граніцы з Пакістанам, на прыбярэжнай раўніне Гермсір. Засн. Ў 1971. Пл. 395 тыс.га. Месцы росту веернай і фінікавай пальмаў, зараснікі тамарыску, акацый, мангравая і галафітная расліннасць. Ахова балотнага кракадзіла, шэрага варана, зялёнай марской чарапахі; трапляюцца джэйран, мангуст. Месца жыхарства і гнездавання шматлікіх (каля 200) відаў птушак.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
skorupa
ж.
1. шкарлупіна;
skorupa orzecha — шкарлупіна арэха;
2. панцыр;
skorupa żółwia — панцыр чарапахі;
3. чарапок;
4. кара;
skorupa ziemska — зямная кара
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
няўклю́дны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Пазбаўлены зграбнасці, лоўкасці ў рухах; непаваротлівы. Паўнатвары, у ватоўцы, у зімовай шапцы і ў цёплых чаравіках,.. [хлапчук] нагадваў няўклюднае медзведзянё.Хадкевіч.На сушы цюлені няўклюдныя, як чарапахі.Хомчанка.// Пазбаўлены зграбнасці; нялоўкі (аб рухах і пад.). Няўклюдная хада./ Аб рэчах, прадметах. Наш вялікі і няўклюдны аўтобус з радыёапаратураю грымеў на выбоінах палявых дарог.Грахоўскі.Са сталоўкі ўжо выкінулі адну з доўгіх няўклюдных лавак.Нядзведскі.
2.перан. Дрэнна, недастаткова апрацаваны, адшліфаваны; няскладны. І так паварочваў [Валодзька] сказ, і гэтак — атрымлівалася нешта няўклюднае і незразумелае.Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АМФІБІЁНТЫ
[ад амфі... + біёнт(ы)],
арганізмы, якія жывуць або развіваюцца ў двух асяроддзях. Да амфібіёнтаў адносяцца віды жывёл і раслін, здольныя жыць і ў вадзе, і на сушы (многія земнаводныя, марскія чарапахі і інш.; гл.Амфіфіты, Гіграфіты); віды, якія жывуць у адных узроставых фазах развіцця (звычайна — лічынкавай) у вадзе або ў глебе, у другіх — на сушы. Напр., большасць жаб, стракоз, камароў, многія мошкі, майскі і чэрвеньскі хрушчы, жукі-шчаўкуны (драцянікі) і інш.Найб. пашыраны ў паласе прыліваў і адліваў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
armor
[ˈɑ:rmər]
Brit. armour
1.
n.
1) па́нцыр -а m.
2) браня́f. (карабля́, та́нка)
3) бранясі́лы, па́нцырныя сі́лы
4) браня́ ка́бэлю; скафа́ндар -ра m.
5) па́нцыр -а m. (чарапа́хі)
2.
v.
пакрыва́ць бранёю, узбро́йваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
яйцо́, ‑а́, мн.я́йцы (зліч.2,3,4 яйцы́), яе́ц; м.
1. Захаваная ў шкарлупіне авальнай формы сукупнасць бялка і жаўтка, з якіх утвараецца зародак птушак і некаторых жывёл (ужываецца як прадукт харчавання). Качынае яйцо. Яйцо чарапахі. Несці яйцы. Садзіць курыцу на яйцы. Выпіць сырое яйцо. □ Маці давала.. [бацьку] хлеб, сыр, крутое яйцо.Бядуля.
2. Зародак лічынкі насякомых, чарвей і пад. у выглядзе невялікай крупінкі, звычайна авальнай формы. Яйцы саранчы. Мурашыныя яйцы.
3. У біялогіі — жаночая палавая клетка чалавека і жывёльнага арганізма; яйцаклетка.
•••
З-пад сучкі яйцо ўкрасцігл. украсці.
Не варты выедзенага яйцагл. варты.
Яйцо курыцу вучыць — з адценнем неадабрэння: малады павучае старэйшага, не пагаджаецца са старэйшым.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
crust
[krʌst]1.
n.
1) скары́нка f., акра́ец -йца m.
2)
а) зацьвярдзе́лы пласт (шкарлу́пінка)
б) ра́кавінка f. (ра́ка, кра́ба), панцы́р чарапа́хі
3) Geol. зямна́я кара́
4) струп -а m. (на ра́не)
5) аса́дак -ку m. (віна́)
2.
v.
пакры́ць (-ца) скары́нкаю, каро́ю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
mail
I[meɪl]1.
n.
1) по́шта
2) карэспандэ́нцыя f.
3) пашто́вы тра́нспарт
2.
v.t.
пасыла́ць по́штаю, укіда́ць у пашто́вую скры́нку
3.
adj.
1) пашто́вы
2) наня́ты разно́сіць по́шту
II[meɪl]
n.
1) кальчу́га f.
2) браня́f., па́нцыр -у m.
3) па́нцыр чарапа́хі, ра́ка, ахо́ўная луска́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ГАЛА́ПАГАС
(Galápagos),
Чарапашыя астравы, архіпелаг Калон, група з 16 вял. і больш за 50 малых астравоў у Ціхім ак., паблізу ад экватара, на З ад Паўд. Амерыкі. Правінцыя Эквадора. Найб. а-вы: Ісабела, Фернандзіна, Сан-Сальвадор, Санта-Крус і Сан-Крыстобаль. Пл. 7,8 км². Нас. 6,1 тыс.чал. (1992). Галапагас — астравы вулканічнага паходжання з патухлымі і дзеючымі вулканамі. Выш. да 1707 м. Клімат экватарыяльны, пасатны, сухі. Абмываюцца астравы халодным Перуанскім цячэннем; сярэднегадавая т-ра 23 °C. Да выш. 220 м саванны з калючымі хмызнякамі, участкі пустынь, вышэй — вільготныя імхі, лішайнікі, папараці. У фауне шмат рэліктаў і эндэмікаў: гіганцкія чарапахі, яшчаркі ігуаны, фрэгаты, фламінга, пеліканы і інш.Нац. парк. Галапагас.