Турніке́т ‘рухомая крыжавіна ў праходзе’ (ТСБМ). З рус. турнике́т ‘тс’, якое з франц. tourniquet ‘тс’ < tourniquer разм. ‘кружляць, хадзіць вакол’, ‘таптацца на месцы’, ‘круціцца’ (Арол, 4, 120).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэ́пталь (тэ́птыль) ‘чалавек, які марудзіць’ (мёрск., З нар. сл.). Экспрэсіўнае ўтварэнне ад таптацца (гл. таптаць) з суфіксам са значэннем асобы, названай па негатыўнай прыкмеце, і варыянтным вакалізмам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прайдзісве́т, ‑а, М ‑свеце, м.
Разм. Пранырлівы, лоўкі, хітры чалавек. Ты ведаеш, Васіль, — да чаго.. [Капейка] дайшоў, — таптацца думаў са мной, як з другімі, кампаніі са мной шукаць!.. Прайдзісвет! Ён мне пра нашых людзей!.. Брыль. [Вяржбіцкі:] — Клікаў — прайдзісвет. І лізаблюд. Прадасць і выменяе, калі нявыкрутка падапрэ. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адставаць, уступаць, заставацца ззаду; здавацца, таптацца, кульгаць (разм.) □ таптацца на адным месцы, быць у хвасце
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
tuptać
незак.
1. мітусіцца, корпацца, кешкацца, поркацца;
2. таптацца; дробненька тупаць, перабіраць нагамі, дрыпаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
dreptać
незак.
1. таптацца, дробненька тупаць (ступаць, хадзіць); перабіраць нагамі;
2. перан. старацца; хадайнічаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
hover [ˈhɒvə] v.
1. луна́ць (пра птушак), вісе́ць у паве́тры, кружы́ць
2. круці́цца, тапта́цца, хадзі́ць вако́л (чаго-н.)
3. хіста́цца, вага́цца, не раша́цца, мару́дзіць;
A smile hovered over her lips. Усмешка блукала на яе твары.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
буксава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак.
Круціцца, не рухаючыся з месца (пра колы аўтамабіля, паравоза і пад.). Матор раве, заднія колы буксуюць, а машына стаіць. Хомчанка. // Пра аўтамабіль і пад., у якога колы круцяцца на адным месцы. Ехаць прыйшлося доўга, машыны часта буксавалі. Новікаў. // перан. Не рухацца наперад, таптацца на адным месцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
затапта́цца 1, ‑топчацца; зак.
Знішчыцца пры таптанні падэшвамі, капытамі і пад. След затаптаўся. // Уціснуцца, умяцца ў што‑н. ад язды, хады. Пакуль будавалі, усё вакол трэскамі засыпалі. А на вясну ўжо нічога каля хаты і не відаць — усё ў гразь затапталася. Штыхаў.
затапта́цца 2, ‑тапчуся, ‑топчашся, ‑топчацца; зак.
Разм. Пачаць таптацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
То́псацца ’таптацца, хадзіць, выконваючы якую-небудзь работу’ (брасл., Сл. ПЗБ). Відаць, ад топаць (гл.) з экспрэсіўным суф. ‑с(а), магчыма, праз стадыю аддзеяслоўнага назоўніка *топса, параўн. крыкса, плакса і пад. (гл. крыкса 2), адносна якіх гл. Сцяцко, Афікс. наз., 64 і наст.; Саевіч, Derywacja, 402.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)