тапта́цца, тапчу́ся, то́пчашся, то́пчацца; тапчы́ся; незак.
1. Пераступаць з нагі на нагу на адным месцы.
2. перан. Рабіць што-н., не дасягаючы мэты, без належных вынікаў.
|| наз. тапта́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тапта́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
тапчу́ся |
то́пчамся |
| 2-я ас. |
то́пчашся |
то́пчацеся |
| 3-я ас. |
то́пчацца |
то́пчуцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
тапта́ўся |
тапта́ліся |
| ж. |
тапта́лася |
| н. |
тапта́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
тапчы́ся |
тапчы́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
то́пчучыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
тапта́цца несов.
1. в разн. знач. топта́ться;
нерашу́ча т. — нереши́тельно топта́ться;
чаго́ ты тут то́пчашся? — чего́ ты тут то́пчешься?;
2. страд. топта́ться; мя́ться; попира́ться; иста́птываться; ута́птываться; навива́ться; напи́хиваться; см. тапта́ць 1-5;
◊ т. на ме́сцы — топта́ться на ме́сте
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тапта́цца, тапчуся, топчашся, топчацца; незак.
1. Пераступаць з нагі на нагу на адным месцы. На паляне Анісім доўга таптаўся на месцы, чуйна ўслухоўваўся, з якога боку дзьме вецер, — хаця б не пачуў дзік чалавека. Сачанка. // Хадзіць туды-сюды на невялікай прасторы. Яшчэ больш .. [Антон] угнуў плечы і бязмэтна пачаў таптацца каля драбін. Чорны. — Чаго ж мы будзем таптацца на ганку? — зноў парывіста загаманіў Шырокі. Колас.
2. Рабіць што‑н., не дасягаючы мэты. Часці тапталіся на месцы, наступленне, было відаць, пачынала зрывацца. Мележ. // Рабіць што‑н., завіхацца, але без значнага плёну. [Касарыцкая:] — Тут дзень пры дні круцішся, топчашся, падмятаеш, даглядаеш... Іншы раз і знаку ніякага няма, як ваду ў ступе таўчэш... Грамовіч.
3. Глуміць, ходзячы па чым‑н. [Мікалай Патапавіч:] — Чаму вось гэтая .. «Фіялка» стаіць і жолаб з голаду грызе, а побач аднагодак топчацца па сене? Кулакоўскі. // Разм. Ходзячы па чым‑н., наносіць бруд. [Санітарка:] — І ночы на цябе няма! Ідзі спаць, хлопча, і не тапчыся па чыстай падлозе, усё роўна не пушчу. Грахоўскі.
4. Зал. да таптаць.
•••
Таптацца на (адным) месцы — не развівацца, не рухацца наперад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
попира́ться страд.
1. тапта́цца;
2. тапта́цца, (гру́ба) паруша́цца; зневажа́цца; см. попира́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
топта́ться
1. в разн. знач. тапта́цца;
нереши́тельно топта́ться нерашу́ча тапта́цца;
чего́ ты тут то́пчешься? чаго́ ты тут то́пчашся?;
2. страд. тапта́цца;
◊
топта́ться на ме́сте тапта́цца на ме́сцы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тапта́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. таптаць і таптацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапіса́цца, ‑пішуся, ‑пішашся, ‑таптацца; зак.
Аформіць прапіску. [Максім] прапісаўся ў міліцыі, адразу ўладкаваўся на працу. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зашапта́цца, ‑шапчуся, ‑шэпчашся, ‑шэпчацца; зак.
Пачаць таптацца. // Пашаптацца. Людзі зашапталіся і пасля няёмкага маўчання загаварылі зноў. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перета́птываться страд.
1. тапта́цца;
2. пераме́швацца, мясі́цца; см. перета́птывать.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)