сапе́рнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
Дамагаючыся адной і той жа мэты, спаборнічаць з кім-, чым-н., імкнуцца перамагчы.
С. у ведах.
|| наз. сапе́рніцтва, -а, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пераду́жаць, -аю, -аеш, -ае; зак., каго-што (разм.).
1. Узяць верх, перамагчы.
П. хваробу.
2. Падужаць усіх, многіх або ўсё, многае.
|| незак. пераду́жваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адо́льны, ‑ая, ‑ае.
Такі, якога можна адолець, перамагчы ў барацьбе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
überwínden
*
1.
vt пераадо́льваць, перамагчы́
2.
(sich) перамагчы́ сябе́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
count out
а) перамагчы́ (кандыда́та) фальшы́вым падлі́кам галасо́ў
б) не разьлі́чваць на каго́
в) перамагчы́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Здо́лець, здале́ць ’магчы, змагчы’. Параўн. до́ліць ’перамагаць’ (Нас.). Рус. пск. сдолять, сдолить ’перамагчы’, пск., цвяр., дан. здо́лить, смал., прыбалт. вздо́леть ’тс’, укр. здола́ти, здолі́ти ’перамагчы’, польск. zdoleć ’змагчы’, чэш. zdolati, zdoliti ’змагчы, перамагчы’, славац. zdolať ’тс’. Ст.-рус. съдолѣти ’перамагчы, умацавацца’ (XIV ст.). Прасл. (паўн.) sъ‑doliti, *sъdolěti — прэфіксальны адыменны дзеяслоў з коранем dol‑ (гл. дол) і значэнне ’змясціць унізе — паваліць’, адкуль перан. ’перамагчы’ (параўн. рус. одолеть, укр. подолати ’тс’) > ’змагчы’. Трубачоў, Эт. сл., 5, 62; Трубачоў, Дополн., 1, 525 (доли́ть ’перамагаць’, doliti). Іначай менш верагодна: ад доля праз значэнне ’дзяліць’ Бернекер, 1, 206–207; Фасмер, 1, 525; Слаўскі, 4, 63; Брукнер, 92; Голуб-Копечны, 104. Яшчэ іначай: да і.-е. кораня *dher‑ ’трымаць’, ’падтрымліваць’, Махэк₂, 123. Але Покарны (1, 252–253) не ўказвае фармацый на ‑l‑ з гэтым коранем; таму патрэбна дадатковая аргументацыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пабаро́ць, ‑бару, ‑бораш, ‑бора; зак., каго-што.
1. Перамагчы праціўніка ў спартыўнай барацьбе. Пабароць вядомага барца.
2. Разм. Перамагчы якое‑н. пачуццё, стан і пад. Пабароць сон. □ Мужчына .. збянтэжыўся, але не адышоў ад жанчыны, загаварыў, быццам хочучы пабароць няёмкасць. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абгуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
Перамагчы каго‑н. у гульні. Абгуляць у шахматы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Суздо́ліць ’перамагчы, адолець’ (Нас., Гарэц., Юрч.), ’быць у сілах’ (Нас.). Гл. здолець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)