Макра́дзь ’дажджлівае надвор’е’ (Інстр. I, асіп., КЭС, чачэр., Мат. Гом.), ветк.макрадзё ’макрата’ (Мат. Гом.); слаўг.макра́дзе, макра́дзь, дубр.мыкря́дзь ’балота, амшара, мокрае месца ля вытокаў рэчкі’ (Нар. словатв.), гродз., маг.мокрадзь ’мокрае месца, балота’ (Гарб.), рус.мо́кредь, мо́креть, мо́крядь ’мокрае надвор’е’, ’макрата’, славац.mokraď ’невялікае балота’, ’сырасць, макрата’, ’нягода’. Прасл.mokrʼadь (mokradь) /mokrědь утворана ад прыметніка mokrъ ’мокры’ і суф. ‑jadь. Слаўскі (SP, 1, 64). Да мокры (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́ўра ’настырны, пранырлівы чалавек’ (докш., Сакалоўская, вусн. паведамл.). Магчыма, да набіраць ’натыкаць, насаджваць; вешаць на жэрдкі для сушкі гарох, траву і інш.’, зак. трыв. наўраць (гл.), літаральна ’той, хто ўсюды лезе’, параўн. укр.навратливий ’навязлівы, надаедлівы’; або да наўрэць ’нечакана сустрэць’ (гл.), параўн. фармальна ідэнтычнае укр. букав. на́вра ’слата, нягода’, на́ўрышча ’напасць, ліха, бяда’; аднак найбольш блізкім па семантыцы з’яўляецца наврытытыся ’намерыцца, паставіць на сваім’ (пін., Жыв. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
misery
[ˈmɪzəri]
n., pl. -eries
1) паку́та f., цярпе́ньне n., няго́даf.; няшча́сьце n.; нядо́ля f.
the misery of poverty — паку́ты гале́чы
companions in misery — сябры́ ў няшча́сьці
2) бяда́f., цяжкі́я абста́віны; гале́ча f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Іспы́т ’праверка ведаў, экзамен’, ’выпрабаванне, праверка’ (ТСБМ, Гарэц.). Рус.испыта́ние ’праверка, даследаванне’, ’экзамен’, ’цяжкае перажыванне, няшчасце, жыццёвая нягода’, дыял.испы́т ’спроба, проба’, испы́тка ’выпрабаванне, праверка’, ’спроба’, укр.і́спит ’выпрабаванне’, ’экзамен’, іспіта́ння ’выпрабаванне’, серб.-харв.ѝспит ’экзамен’, ’допыт’, ’заручыны’, балг.и́зпит ’экзамен’, ’выпрабаванне’, макед.испит ’тс’. Ст.-рус.испытъ ’расследаванне, дазнанне’, ’проба, праверка’ < ст.-слав.испытъ ’выпрабаванне, даследаванне’ поруч з испытание ’выпрабаванне, даследаванне, расследаванне’. Бязафікснае ўтварэнне ад испытати (відаць, калька ст.-грэч.ἐξ‑ετάξω ’даследаваць, выпрабоўваць’ з ἐξ‑‑ис, ἐτάξω‑пытаю), гл. Шанскі, 2, I, 128.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
penalty
[ˈpenəlti]
n., pl. -ties
1) пакара́ньне, спагна́ньне n.; штраф -у m. (і ў спо́рце)
to inflict a penalty — накла́сьці спагна́ньне, пакара́ць
2) informal невыго́да, няго́даf.
the penalties of old age — няго́ды ста́расьці
3) Sport штрафны́ ўдар, пэна́льты m., indecl.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
пры́печак, ‑чка, м.
1. Месца, пляцоўка перад чалеснікамі печы. На руках [маці] данесла яго да прыпечка, а як узяла на вілкі і падняла, каб падаць яго далей у печ, рукі задрыжалі, закружылася галава і чыгун перавярнуўся.Галавач.[Люда] расклала на прыпечку з трэсак агеньчык.Хадкевіч.
2. Выступ печы або дашчаны насціл каля печы, на якім можна сядзець або ставіць што‑н.; прымурак. На прыпечку змардаваная гаспадыня, вурк[очучы] верацяном, цягне бясконцую, як жыццёвая нягода, нітку.Зарэцкі.Андрэйка скочыў на прыпечак, потым на печку і, натужыўшыся, галавою ўзняў адну дошчачку, другую і шмыгануў на дах...Кавалёў.
3.Абл. Выемка для вуголля, попелу ў печы. Аўгінка вымятала памялом печ. Старанна згарнуўшы вуголле ў прыпечак, пачала класці дровы.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскі́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. раскіс, ‑ла; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Пад дзеяннем вільгаці, вады ператварыцца ў вязкае месіва. Зямля ў стэпе адразу раскісла, набіралася цэлымі пудамі на боты.Даніленка.// Набраўшыся вільгаці, размокнуць, разбухнуць. Боты раскіслі, зняць іх было цэлае мучэнне.Карпюк.
2.перан. Расслабіцца, разамлець (ад гарачыні, выпіўкі і пад.). [Незнаёмец] адразу ж раскіс ад яды і цяпла, паваліўся спаць.Асіпенка.// Страціць волю, здольнасць дзейнічаць. — Ты прабач, але ты — баязлівец і панікёр! Пакрытыкавалі — і ты раскіс.Шамякін.Першая нягода — і раскіслі. Ніякая загартоўка не памагае...Навуменка.// Паддацца залішняй чуллівасці. Калі выйшаў Гаварушка, Зіначка нават заплакала, а Захарава з аддзела кадраў праборку ёй давала: — Раскісла! Перараджэнца гэтага шкада стала?Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)