Маладча́к 1 ’малачай-сонцагляд, Euphorbia helioscopia L.’ (Мат. Гом.), малатча́к ’тс’ (гом., Кіс.), малайчак ’тс’ (Мат. Гом.). З укр. мовы, параўн. молоча́к ’малачай востры, Euphorbia esula L.’ Паяўленне ‑д‑ або ‑й‑ перад ‑чак абумоўлена распадабненнем ‑чч‑ > ‑тч‑ > ‑дч‑ (пры ад’ідэацыі малады́, малайчы́на). Падвойнае ‑чч‑ з ‑чjак: украінскі гук [ч] больш мяккі, чым беларускі. Гл. таксама малачня́к, малачча́к.
*Маладча́к 2, малатча́к, малача́к, малачча́й ’малако ў рыб’ (Мат. Гом.). Да малако. Аб узнікненні ‑дч‑ гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Малосей, палес. моло́сей ’малако ў рыб’ (Крыв.). Да малача́й 7 (гл.). Другая частка слова ‑сей пад уплывам народнай этымалогіі ад сеяць (насенне) > ’сеяць семя ў час нерасту’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пустазе́лле, ‑я, н.
Дзікарослая расліна, якая засмечвае пасевы культурных раслін. Асот і малачай — пустазелле. □ Вось з таго часу і палюбіла Вера васількі. З яе захаплення часта смяяліся сяброўкі. Жартавалі, што ёй падабаецца пустазелле. Асіпенка. // зб. Такія расліны, сукупнасць такіх раслін. Ад Старыцы засталіся адны папялішчы, жыхары разбрыліся, палі апусцелі, зараслі пустазеллем і хмызнякамі. Хадкевіч. Пустазелле заглушыла ўвесь гарод. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Малака́н ’малачай-сонцагляд, Euphorbia helioscopia L.’ (гом., Кіс., б.-каш., Мат. Гом.). Рус. перм., гом. молока́н ’тс’. Бел.-рус. ізалекса. Да малако (гл.). Аб суфіксе ‑ан гл. Сцяцко (Афікс. наз., 147).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Вужо́вае малако́, вужо́вэ молоко ’малачай кіпарысавы, Euphoria cyparissias L.’ (Бейл.). Ад вуж. Параўн. сербскую народную назву малачая звычайнага Euphorbia L. — змијско (змијино) млеко і ням. Wolfsmilch (Сіманавіч, 191). Аб матывах намінацый гл. вужовыя ягады.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Каро́ўка ’грыб: малачай, млечнік, ваўнянка’ (Жыв. сл.). Іншая назва таго ж грыба ўказвае на матывацыю назвы. Увогуле грыбы сямейства Russulaceae (сыраежкавыя) выдзяляюць млечны сок і таму называюцца кароўкамі, малачаямі, млечнікамі (гл. Лек. раст., 44–45).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мле́чнік 1 ’страўнік у цяляці’ (віл., мядз., Сл. ПЗБ). З польск. mleczny ’малочны’ і бел. страўнік.
Мле́чнік 2 ’адуванчык, Taraxacum officinale Web.’ (даўг., Сл. ПЗБ). З малочнік ’тс’ на ўзор польск. mlecz ’малачай і інш. расліны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сураве́жка, сураве́шка ’сыраежка’ (Касп., Дэмб. 1, Сцяшк., Сярж.–Яшк., Нік., Оч.; ашм., Стан.; Шат., Растарг.), параўн. славац. surovienka ’малачай, Lactomas rolemus’. Гл. сыраежка. Паводле Карскага (1, 238) змена ы > у ў выніку народнай этымалогіі: збліжана з сур (гл.)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тава́ранка ’назва грыба’ (Нар. Гом.), тава́рынка, тава́ранак ’грыб малачай звычайны, Lactarius trivialis Fr.’ (мазыр., рагач., Сярж.–Яшк.). Да тавар 1 (гл.), параўн. таварачы; відаць, з-за малочнага соку, які выдзяляецца на зломе, параўн. іншыя назвы гэтага віду грыбоў: кароўка, кароўнік і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Курава́й ’род травяністых раслін сямейства матыльковых’ (ТСБМ), ’астрагал салодкалісты, Astragalus glycyphyllus L.’ (Кіс.). У адпаведнасці да фармальнага крытэрыю ўтварэнне на ‑ай, якое выкарыстоўваецца для назваў раслін тыпу малачай (ад малако) (Сцяцко, Афікс. наз., 145). Тады да курава. Семантычна незразумела. Параўн., аднак, сінанімічную назву астрагала — віхрава трава (Кіс., 21).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)