Гарму́шка ’страва, прыгатаваная з вады, кусочкаў хлеба і солі’ (Сцяшк.), ’накрышаны ў малако (часам у пасоленую ваду) хлеб; цура’ (Сцяц.), гарму́шка ’цура’. Паводле Сцяц. Нар. (49), запазычанне з польск.farmuszka, faramuszka, warmuszka (< ням.) ’поліўка з вады, піва і хлеба; густая поліўка з мукі і інш.’ Аднак можна меркаваць, што слова ўзнікла азванчэннем (к‑ > г‑ пры наяўнасці ў слове санорных гукаў р, м) з карму́шка ’тс’ (гл. карму́шка2 ў Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
żłób, żłobu
м.
1. жолаб;
2.перан.кармушка, яслі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Кры́па ’жолаб у крыніцы’ (Федар. Рук.), ’кармушка’ (Сл. паўн.-зах.). Запазычанне праз польск.krypa ’прыстасаванне для кармлення коней’ з ням.Krippe ’жолаб’ ці больш верагоднае (улічваючы значэнне беларускіх слоў) непасрэднае запазычанне з нямецкай мовы (параўн. Слаўскі, 3, 88).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
karmnik
м.
1. хлеў;
2.кармушка;
3.разм. выкармлены вяпрук, кормнік
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Радулі, рададу́лі ’вялікі воз дня перавозкі сена і снапоў’ (Касп.), рус.смал.ра́дылі ’высокі воз для перавозкі сена і снапоў’. Балтызм. Параўн. лат.rẽdete ’воз для перавозкі сена, саломы’, radeles ’яслі, кармушка’ (Блесэ, SB, 9). Не выключана таксама паходжанне з эст.redel ’арабіна, прыстасаванне для сушкі сена’ (Анікін, Опыт, 264).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нажалопкацца ’наглытацца’ (гродз., Цых.), нажолупицца ’наглытацца не жаваўшы’ (ТС), нажлопацца ’напіцца гарэлкі, нахлябтацца’ (Сл. ПЗБ), рус.прыбалт.нажелубиться ’наесціся’, польск.nażłopać się ’нахлябтацца’. Экспрэсіўныя словы, у аснове якіх ляжыць каранёвы элемент *žlop‑ (параўн. польск.zlopać ’прагна піць’), які чаргуецца са *žlok‑ (параўн. жлокаць ’хлябтаць’, нажлокацца ’нахлябтацца’ (Нас.), што могуць узыходзіць да лопаць ’жэрці’, локаць ’хлябтаць’ з узмацненнем пры дапамозе пачатковага ж- (гл. жлокаць)). Звяртае на сябе ўвагу значнае падабенства ў семантыцы і фанетыцы літ.iluöbti ’жэрці, глытаць вялікімі кавалкамі’ да славянскіх форм, таксама як і паралелізм žluobti: iluöbas ’кармушка (для каровы)’ і адпаведных славянскіх форм і назоўніка жолаб (żłób) ’драўлянае карыта; кармушка’, што, улічыўшы кампактны арэал распаўсюджання экспрэсных слоў, магло б сведчыць аб запазычанні ці хутчэй аб агульным паходжанні названых слоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кары́таж Trog m -(e)s, Tröge; Fúttertrog m (кармушка);
заста́цца каля́ разбі́тага кары́та mit geschéiterten Hóffnungen dásitzen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
feeder
[ˈfi:dər]
n.
1)
а) кармі́цель -я m., кармі́целька f.
б) карму́шка(прыстасава́ньне для кармле́ньня жывёлы, пту́шак)
2) Electr. фі́дэр -а m. (дрот)
3) прыто́к (ракі́); кана́л -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
я́слі, ‑яў; адз.няма.
1.Кармушка для жывёлы ў выглядзе адкрытай драўлянай скрынкі на ножках або рашоткі, нахільна прымацаванай к сцяне. Зося хутка ўправілася з канём: распрагла, напаіла, завяла ў хлеў і падкінула ў яслі ахапак свежага дзяцельніку.Гартны.[Каня] вабіў да сябе цёплы хлеў з яслямі, поўнымі мурожнага сена.Новікаў.
2. Выхаваўчая ўстанова для дзяцей узростам да трох гадоў. Дзіцячыя яслі. □ [Маці:] А я ў полі прыбіраю Жыта ў перавяслы Ды сама сябе пытаю: Як мой сын у яслях?Колас.Сваю Настачку — Дзіцё тое — Нясу ў яслі я Раніцою.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трызу́б ‘ваўкаўня, пастка на ваўкоў’ (Цярохін, Охота), трызу́бка ‘матыка з зубцамі’ (лельч., бераст., ЛА, 2), ст.-бел.тризубъ, тризубецъ, трезубъ, трезубецъ ‘від зброі’ (ПГС), укр.тризу́бець ‘вілы з трыма зубамі’, рус.трезу́б, трезу́бец, трезубка ‘тс’, польск.tryzub ‘кармушка для лясных звяроў’, чэш.trzub ‘плот з трохрогіх расох’, славац.trojzub ‘трызубец’, славен.trizob ‘тс’, балг.тризъ́бец ‘тс’, макед.тризаб ‘тс’, ‘трызубец (зброя)’, ст.-слав.трьзѫбьць ‘тс’. Прасл.*trьzǫbъ, складанае слова з *trь‑ (гл. тры) і *zǫbъ (гл. зуб), першапачатковы прыметнік са значэннем ‘трохзубы’ (Махэк₂, 656). Гл. яшчэ Сялімскі, Старобългаристика, 13, 4, 43–44.