◎ Намелькава́цца ’наканаваць’: Як яму намелкуецца на енку з раджэння, так і будзя (карм., Мат. Гом.). Няясна, магчыма, дэфармаванае памяркуецца, гл. меркаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тачо́к ’пляцоўка, узвышанае і роўнае месца’ (Ласт.), ’ток (глінабітная пляцоўка)’ (чавус., карм., ЛА, 4), ’катух’ (брэсц., Нар. сл.). Да ток 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па́сталка ’прыстасаванне ў калодзе для адгадвання мёду’ (карм., Мат. Гом.). Утворана прыстаўкай па‑ ад столка ’слой, пласт, складка’ (гл.). Параўн. таксама роднаснае ўкр. стільник ’соты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ако́п 2 Абкапанае кругом месца; гарадок (Рэч., Слаўг., Карм.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Плашані́ска (плашані́ско) ’непаслухмяны’ (пруж., Сл. ПЗБ). Да плахі́ (гл.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ěn‑ (як і слухм‑ян‑ы) + isk‑o. Параўн. плашэй ’горш’ (карм., Мат. Гом.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каме́нне
1. Усеяная каменнем зямля; гравійная глеба (Слаўг.).
2. Падмытая верхняя частка схілу, нізкага берага (Карм.).
3. Галька, гравій, граніт, палявы шпат, валуны і інш. (Слаўг.).
□ ур. Каменне Карм.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Малотнік ’малацьбіт’ (карм., Мат. Гом.). Укр. моло́тник ’тс’, ст.-рус. молотникъ ’малатабоец’, польск. młotnik ’каваль’. Да малаціць (гл.). Суфікс ‑нік далучаецца да асновы дзеяслова без суфіксальнай галоснай (як лётчык, польск. lotnik ’лётчык’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пустабрэ́х ’балбатун, пляткар’ (ТСБМ; шчуч., Нар. лекс.; карм., Мат. Гом.), пустабро́х ’сабака, што без патрэбы брэша; пляткар, абманшчык’ (Варл.), рус. пустобре́х ’балбатун, пляткар’. Да пусты (у значэнні ’непатрэбны, бессэнсоўны’) і брахаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пле́сні ’вяснушкі’ (светлаг., рагач., б.-каш., Мат. Гом.), плесня ’тс’ (слаўг., карм., ветк.), слаўг., карм. плесневыя ’з вяснушкамі’ (ЛА, 3), рус. смал. плесни ’вяснушкі’, плеашвыіі ’з вяснушкамі’, прыбалгыйск. ’сівы (пра масць каня)’, польск. pleśń ’чорная плесня на грабні пеўня’. Да плесня (гл.) < і.-е. plek‑sn‑i‑s ’пляма’ (Банькоўскі, 2, 607). Сюды ж ст.-бел. плеснивый, плесневый ’светла-шэрай масці’ (1552 г.), якое Булыка (Лекс. запазыч., 124) выводзіць са ст.-польск. pleśń iwy; параўн. таксама ст.-чэш. plesnivy ’пакрыты плесняй’, ’сівы, белапёры (пра каня)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лясо́ўка ’дзікая яблыня і плод з яе’ (Касп., шкл., Мат. Маг.), ’лясная груша’ (карэліц., Сцяшк. Сл.), як і лясоўка ’лясная мыш’ (карм., Мат. Гом.) утварыліся ў выніку намінацыі выразу з прыметнікам лясо́вы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)