1. Адна з дзвюх металічных пласцін, створкавых ці суцэльных, якімі прымацоўваюць да вушака дзверы, аконныя рамы і пад., даючы ім магчымасць адчыняцца і зачыняцца. Перакручаныя дзверы віселі ўпоперак на адной завесе.Пальчэўскі.У адным канцы гаўкнуў Патапчыкаў сабака, і нібы ў адказ яму ў другім канцы загаласілі дзікім голасам вароты на іржавых завесах у гумне Мікалая Леўчыка.Чарнышэвіч.
2. Тое, што засцілае, закрывае сабой што‑н. Завеса туману. □ Уставала сонейка з-за лесу, Скрозь тонкіх хмарачак завесу Усюды косы раскідала.Колас.Граната разарвалася побач, ахутала нерухомае цела завесай дыму.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Скрабучы, зняць, счысціць што‑н. з паверхні чаго‑н. Саскрэбці фарбу са шкла. □ Адам Блецька.. саскроб рыдлёўкай закарэлую гразь з ганк[а], з-за якой не магла на ўсю шырыню адчыняцца фортка дзвярэй.Чорны.Смагул падышоў да.. [Паўліка], саскроб з пляча раструшчаную кузурку.Беразняк.// Зняць верхні слой чаго‑н. Саскрэбці кару з дрэва. □ Там, дзе прайшоў палазок плуга, сапраўды глыбіня будзе дваццаць сантыметраў, а са знешняга боку — парог ледзь саскроб зямлю.Дуброўскі./уперан.ужыв.Саскрэбці каросту мінулага.
2.перан.Разм. З вялікімі цяжкасцямі сабраць (якую‑н. суму грошай). Саскрэблі апошнія грошы .. і адправілі ў Віцебск Ермалая Кавалёва купляць [рыдлёўкі].Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раскрыва́цца
1. (адкрывацца, адчыняцца) sich áuftun*, sich öffnen; áufgehen*vi (s); sich entfálten (прапарашут);
2. (выяўляцца) sich heráusstellen, heráuskommen*vi (s); an den Tag [ans Licht] kómmen*;
3. (выкрывацца) sich áufdecken;
4. (нехавацца) sein wáhres Gesícht zéigen, (j-m) séine Séele öffnen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
áufmachen
1.
vt
1) адчыня́ць, адкрыва́ць
2) надава́ць (які-н.) вы́гляд (чаму-н.)
éine elegánt áufgemachte Frau — элега́нтна апра́нутая жанчы́на; афармля́ць
3) асвятля́ць (у друку)
2.
(sich)
1) адчыня́цца, адкрыва́цца
2) збіра́цца ў даро́гу
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
фо́ртка, ‑і, ДМ ‑тцы; Рмн. ‑так; ж.
1. Шкляныя дзверцы ў акне для праветрывання памяшкання. [Сідараў] пашукаў у кішэнях, дастаў некалькі зярнятак. Адчыніў фортку і высыпаў іх на падаконнік.Хомчанка.Ад акна несла холадам, тут хадзіў вецер, — нехта забыўся зачыніць фортку.Адамчык.// Акенца ў дзвярах, сцяне (для назірання і пад.). А з вокнаў адзіночак сочаць вязні і чакаюць: загрыміць ці не загрыміць фортка ў дзвярах іх камеры.Машара.
2. Невялікія дзверы ў варотах, агароджы; веснічкі. Ліпка стаяла ў адчыненай фортцы зялёнага плота і глядзела туды, за шашу.Брыль.Зайшоў [дзед] праз фортку на двор і сам адчыніў браму.Якімовіч.//перан. Выхад з якога‑н. становішча; магчымасць зрабіць што‑н. У апошніх словах Грушкі для.. [мужчын] адкрылася фортка, каб выступіць канчаткова з патрабаваннем зацвердзіць план.Пестрак.
3. Створка дзвярэй, варот, акон і пад. Клямка ціха бразнула, і дзве цяжкія форткі варот павольна расхінуліся.Крапіва.[Адам] саскроб рыдлёўкай закарэлую гразь на ганку, з-за якой не магла на ўсю шырыню адчыняцца фортка дзвярэй.Чорны.
4.Разм. Акно (у 3 знач.). Пасля першага ўрока ў Святланы Мікалаеўны была «фортка».Шахавец.
[Польск. furta, furtka — брамка, веснічкі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)