Verbum

◎ Ланту́ш, лануш ’ландыш майскі, Convallaria majalis L.’ (маг., Кіс.; глыб., Сл. паўн.-зах., Інстр. 2). Запазычана з польскай мовы ў выглядзе ‑ланыш (< łanysz), пасля ‑ы‑ > ‑у‑ (Карскі, 1, 239). У лантуш ‑т‑ паразітычнае, як ‑д‑ у ландыш (гл.).

◎ Ласахо́р ’драўляныя вілы з двума рагамі, акутымі бляхай, якія служаць для накладання гною на воз’ (бых., Мат. Маг.). Складанае слова: вілы + сахор. Параўн. палес. сохо- вілы ’тс’ (Выг.). Усячэнне ві-, як і ў лакі (< *відлакі). Да сахор (гл.).

Мы́льня ’месца, дзе мыюць, прамываюць што-небудзь’ (ТСБМ, Др.-Падб.), маг. ’лазня’, капыл. мы́лня ’тс’ (Яшк.), ст.-рус. мыльня, мыльна, мыльно ’лазня’ (XVI ст.). Утворана ад мы́йня. Да мыць (гл.). Аб мене ‑й‑ > ‑лʼ‑ гл. Карскі, 1, 322.

◎ На пача́і ’на самым пачатку, напярэдадні’ (Мат. Маг.). Нязвыклая форма назоўніка *пачай ’пачатак’ утворана, відаць, ад пачаць, як наганяй ад наганяць, рус. случай ’выпадак’ ад случаться і пад. Хутчэй за ўсё лакальны архаізм, суадносны з дзеясловам напачаць ’пачаць’.

Прарэ́зка ’пятліца’ (Касп., Мат. Маг., Шатал.), пра́разка ’тс’ (Ян.), про́рузка ’тс’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), прорэ́зка ’падоўжаны разрэз у сарочцы’ (лун., Шатал.). Суфіксальны дэрыват ад прарэзаць < рэзаць (гл.). Сюды ж прарэ́зь ’нарэзы на мянташцы’ (навагр., Сл. ПЗБ).

Іспо́дні ’ніжні’ (Касп., Бяльк., Сл. паўн.-зах.), ’ніжні, нацельны’ (Мат. Маг.). Рус. дыял. і уст. испо́дний ’ніжні, нацельны’. Ст.-слав. исподьн҄ь ’ніжні’, ст.-рус. исподнии ’ніжні, нацельны’. Прыметнік, вытворцы з суф. ‑ьнъ ад исподъ (гл. іспод). Гл. сподні.

◎ Мячэўнік ’трыснёг звычайны, Phragmites communis Trin.’ (паўн.-усх., Кіс.), ’чарот, Scirpus L.’ (смарг., Сцяшк. Сл.), ’сіт, Juncus L.’ (віл., Сл. ПЗБ), ’касач, Iris pseudacorus L. (круп., Нар. сл.), ’зараснік касачоў’ (Бяльк.), ’пухоўка, рагоз шыракалісты, Typha latifolia L.’ (маг., чэрв., Сл. ПЗБ; расон., Шатал.; Касп., Мат. Маг., Мат. Гом.), слаўг. мёчаўнік ’тс’ (Яшк.). Усе да меч (гл.). Аб суфіксе ‑оунік гл. Сцяцко, Афікс. наз., 171. Параўн. аналагічна ст.-рус. мечевник ’трыснёг’ (XV ст.), польск. mieczyk ’касач’, ’гладыёлус’, чэш. mećik ’тс’, харв. mącić, тайнае ’тс’ — ад теіь — пераклад лац. gladiolus. Названы паводле падабенства па форме лістоў раслін да мяча.

Аўду́лькі ’агаткі, Antennaria Gaertn.’ (маг., Кіс.), рус. авдульки ’тс’. Збліжана з уласным імем Аўдуля, Аўдулька, памянш. ад Аўдоцця; першапачаткова, магчыма, ад аўдод ’удод’ (бо кветка мае чубок) ці ад дзеяслова абдуць, параўн. іншую назву гэтай расліны — пух (Кіс., 15).

◎ Клум ’шум, тлум, турбота, чуткі’ (Нас., Гарэц., Мат. Маг., Юрч., Др.-Падб.). Талькі беларускае. Смал. клум ’мітусня, беганіна’, клуміць ’турбаваць, дурыць’ уключаецца ў беларускі арэал. Лічыцца пранікненнем з польск. tłum ’натоўп’, tłumić ’падаўляць’ (Фасмер, 2, 255). Параўн. клуміць (гл.).

Лы́сіца ₁ ’птушка лысуха, Fulica atra’. Да лы́сы (гл.). Птушка мае на ілбе белую лысіну. Гл. яшчэ лыска, лысоха ’тс’.

Лы́сіца ₂ ’неўрадлівае поле’ (калінк., Выг.), ’непакрытае расліннасцю месца’ (маг., мін., Лемц.). Да лы́сы (гл.). Параўн. і лысіна ’тс’.