месца​1 назоўнік | ніякі род

  1. Прастора, якая занята або можа быць занята кім-, чым-н., дзе што-н. адбываецца або размяшчаецца.

    • Перасоўваць з месца на месца.
    • Рабочае м.
    • Не знаходзіць (сабе) месца (пераноснае значэнне: быць у стане крайняй трывогі).
    • Ні з месца! (не рухацца!).
    • Душа не на месцы (пераноснае значэнне: пра адчуванне трывогі, непакою).
    • Паставіць каго-н. на сваё месца (пераноснае значэнне: збіць пыху з каго-н., зрабіць рэзкую заўвагу каму-н. пра нясціплыя паводзіны).

  2. Участак на зямной паверхні, мясцовасць.

    • Маляўнічае м.

  3. Становішча, якое займае хто-н. (у спорце, грамадскім жыцці, навуцы і пад.).

    • Заняць першае м. ў спаборніцтве.

  4. Служба, работа, пасада.

    • Вакантнае м.

  5. Урывак, частка літаратурнага, мастацкага або музычнага твора.

    • Самае цікавае м. ў рамане.

  6. Адзін прадмет багажу.

    • Здаць у багаж тры месцы.

Фразеалагізмы:

  • Балючае месца — пра тое, што ўвесь час хвалюе, мучыць.
  • Да месца — якраз калі трэба, дарэчы.
  • На месцы — там, дзе што-н. адбылося ці будзе адбывацца.
  • Пустое месца (размоўнае неадабральнае) — пра чалавека, які не дае карысці.
  • Таптацца на месцы (размоўнае неадабральнае) — не рухацца наперад.
  • Цёплае месца (размоўнае) — аб даходнай службе.

|| памяншальная форма: месцейка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

drogowy

drogow|y

дарожны, пуцявы;

służba ~a — дарожная служба;

kodeks ~y — дарожны кодэкс;

kontrola ~a — дарожны кантроль;

podatek ~y — дарожны падатак;

policja ~a — дарожная паліцыя; аўтаінспекцыя;

przepisy ~e — правілы дарожнага руху;

roboty ~e — дарожныя работы;

wypadek ~y — дарожнае здарэнне;

znak ~y — дарожны знак

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

office [ˈɒfɪs] n.

1. о́фіс, канто́ра, канцыля́рыя;

an editorial office рэда́кцыя;

an enquiry office бюро́ даве́дак;

a lost property office бюро́ знахо́дак;

in office hours у прыёмныя гадзі́ны, у гадзі́ны пра́цы ўстано́вы;

He’s gone to the office. Ён пайшоў на працу.

2. о́фіс, службо́вае памяшка́нне, кабіне́т;

a private office асабі́сты кабіне́т

3. міністэ́рства, ве́дамства; упраўле́нне, аддзе́л;

the Foreign Office Міністэ́рства заме́жных спраў;

the Home Office Міністэ́рства ўну́траных спраў

4. паса́да, слу́жба, пост;

a term of office тэ́рмін паўнамо́цтваў;

take office заня́ць паса́ду; прыхо́дзіць да ўла́ды;

hold office займа́ць пост/паса́ду;

leave office ісці́ ў адста́ўку

♦

through smb.’s good offices fml дзя́куючы чыйму́-н. пасрэ́дніцтву

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

czynny

czynn|y

1. дзейны; актыўны; чынны;

natura ~a — дзейны характар;

wziąć ~y udział — прыняць (узяць) актыўны ўдзел;

2. дзеючы; які працуе;

biuro ~e — бюро працуе;

sklep ~y od ... — крама працуе (адчыненая) з ...;

strona ~a грам. незалежны стан;

~a zniewaga — абраза дзеяннем; аплявуха; ~a służba вайск. абавязковая служба

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

office

[ˈɑ:fəs]

n.

1) канцыля́рыя f., бюро́ n.; канто́ра f.

2) кабінэ́т, о́фіс -а m.

doctor’s office — кабінэ́т ле́кара

post office — по́шта

inquiry office — бюро́ даве́дак

a ticket office — про́даж біле́таў, біле́тная ка́са

3) паса́да f.; пост паста́ m.

the highest public office — найвышэ́йшая дзяржа́ўная паса́да

4) зада́ньне n., абавя́зак -ку m.

A teacher’s office is teaching — Зада́ньне наста́ўніка — вучы́ць

5) паслу́га f.

а) good office — ве́тлівасьць f.; паслу́га f.

б) ill office — блага́я паслу́га; варо́жасьць f.

6) царко́ўная слу́жба

the communion office — абра́д прычашчэ́ньня

last offices — пахава́льны абра́д

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Слуга́ ‘чалавек для асабістых паслуг, прыслужнік’ (ТСБМ, Ласт., Шат., Сцяшк., Жд. 1, 2, Нар. сл.), слу́га ‘пашана, якую выказваюць дзеці ручкай старэйшым’ (Нас.), сюды ж слугава́ць ‘прыслужваць’ (ТСБМ). Укр., рус. слуга́, стараж.-рус. слуга, польск. sługa, чэш., славац. sluha, серб.-харв. слу́га, славен. slúga, балг. слуга́, макед. слуга, ст.-слав. слоуга. Прасл. *sluga. Роднасныя ў балтыйскіх і кельцкіх мовах: літ. slaugýti, slaugaũ ‘падтрымліваць, дапамагаць’, slaugà ‘паслуга; слуга’, ірл. slúag ‘атрад’, teglach (< *tegoslougo‑) ‘дамачадцы’ і інш.; гл. Траўтман, 269; Буга, РФВ, 66, 248 і наст.; Махэк₂, 557; Фасмер, 3, 676 з аглядам літ-ры. З прычыны ізаляванасці слова ў славянскіх мовах і няяснасці словаўтварэння (практычнай адсутнасці суф. ‑г(а)) шэраг этымолагаў (Шахматаў, AfslPh, 33, 92; Файст, WuS, 6, 45, Мікала, РФВ, 48, 273) лічаць слова запазычаннем з кельцкай. Катэгарычна супраць Фасмер (там жа), Лер–Сплавінскі (RS, 18, 6). Слаўскі (SP, 1, 60) следам за Вондракам (Vergl. gr., 1, 400) бачыць тут стары і.-е. суфікс ‑a, які ўтвараў nomina agentis. Што датычыцца кораня слова, то на славянскай глебе яго звязвалі з *slū‑ (гл. слынуць), гл. Міклашыч (308), але наяўнасць групы sl‑ у літоўскай і кельцкай паралелях сведчыць аб немагчымасці гэтай роднасці, гл. Фасмер, там жа. Борысь (560) рэканструюе семантыку і.-е. дыял. (балтаславянскае і кельцкае) *slau̯gā ‘дружына (воінаў)’ > ‘дапамога, паслуга’ > ‘той, хто дапамагае, робіць паслугі’. Бязлай (3, 266–267) узводзіць да і.-е. *slou̯gā ‘дапамога, служба’. Ад слуга ўтвораны дзеяслоў служы́ць ‘працаваць па найме ў сферы разумовай або фізічнай працы, звязанай не з вытворчасцю, а з абслугоўваннем каго-небудзь, чаго-небудзь’, ‘выконваць воінскія абавязкі’, ‘выконваць абавязкі слугі, прыслугі’, ‘выконваць якія-небудзь абавязкі ў адносінах да каго-небудзь; выконваць чыю-небудзь волю’; прасл. *služiti; гл. Борысь, там жа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

obowiązek, ~ku

obowiąz|ek

м.

1. абавязак;

~ek względem dzieci — абавязак у адносінах да дзяцей, абавязак перад дзецьмі;

poczuwać się do ~ku — адчуваць сябе абавязаным;

~ek służby wojskowej — воінскі абавязак;

włożyć na kogo ~ek — ускласці на каго абавязак;

2. ~ki мн. абавязкі; пасада;

pełniący ~ki prezesa — выканаўца абавязкаў старшыні;

3. разм. служба

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Díenst

m -es, -e

1) слу́жба, паса́да

áußer ~ — у адста́ўцы

éinen ~ ántreten* — паступі́ць на рабо́ту [слу́жбу]

den ~ áufgeben* [verlássen*, quittíeren] — пакі́нуць слу́жбу

j-n aus dem ~ entlássen*, j-m den ~ kündigen — зво́льніць каго́-н. з пра́цы

2) служэ́нне (народу, ідэі)

3) паслу́га

éinen ~ erwéisen* [léisten] — зрабі́ць паслу́гу [ла́ску]

4) дзяжу́рства

~ háben, ~ tun* — дзяжу́рыць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

су́вязь ж

1. Zusámmenhang m -(e)s, -hänge, Verbíndung f -, -en; фіз Ko¦härénz f -, -en;

прычы́нная су́вяз Kausálzusammenhang m; філас Kausalität f -, -en;

у су́вязі з … in Verbíndung mit (D), in [im] Zusámmenhang mit (D), in Bezíehung zu (D);

у су́вязі з гэ́тым, у гэ́тай су́вязі in díesem Zusámmenhang; daraufhín;

у агу́льнай су́вязі im állgeméinen Zusámmenhang;

2. (зносіны, адносіны) Verhältnis n -ses, -se, Verbíndung f -, -en, Zusámmenhalt m -(e)s, Bezíehung f -, -en;

су́вязь з ма́самі die Verbíndung [die Verbúndenheit, der Kontákt] mit den Mássen;

це́сная сябро́ўская су́вязь énges Fréundschaftsverhältnis, énge Fréundschaftsbande pl;

любо́ўная су́вязь Líebesverhältnis n;

свая́цкая су́вязь Verwándschaftsverhältnis n;

эканамі́чныя су́вязі Wírtschaftsbeziehungen pl;

усталява́ць су́вязь Verbíndung hérstellen;

падтры́мліваць су́вязь з кім-н den Zusámmenhalt mit j-m pflégen, Verbíndung mit j-m hálten*;

згубі́ць су́вязь з кім-н mit j-m die Verbíndung [Fühlung] verlíeren*;

мець вялі́кія су́вязі (дзелавыя) gute [éinflussreiche] Bezíehungen [Verbíndungen] háben;

пусці́ць у ход (усе́) су́вязі die [álle] Bezíehungen spíelen lássen*;

3. (пошта, тэлеграф) Náchrichtenwesen n Post- und Férnmeldewesen n -s;

слу́жба су́вязі Post- und Férnmeldedienst m -(e)s, -e;

аўтаматы́чная міжгаро́дняя су́вязь (телефонная) Sélbstwählfernverkehr m -s;

4. тэх Verbíndung f; Verbánd m -(e)s, -bände;

5. вайск Náchrichtenübermittlung f -, -en, Verbíndung f;

во́йскі су́вязі Náchrichtentruppen pl;

служба су́вязі Náchrichtenwesen n -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

тэхнічны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да тэхнікі (у 1 знач.), звязаны з ёй. Тэхнічныя праблемы. Тэхнічны прагрэс. Тэхнічная рэканструкцыя народнай гаспадаркі. // Які звязаны з вывучэннем, пашырэннем і навуковай распрацоўкай тэхнікі; які абумоўлівае гэтыя працэсы. Тэхнічныя навукі. Тэхнічныя веды. Тэхнічная літаратура. Тэхнічная інфармацыя. // Які заняты, працуе ў галіне тэхнікі. Тэхнічная інтэлігенцыя.

2. Які мае адносіны да тэхнікі (у 2 знач.), звязаны з абслугоўваннем, захаваннем, выкарыстаннем і эксплуатацыяй яе. Тэхнічныя навыкі. Тэхнічныя прыёмы.

3. Які мае адносіны да работы машын і механізмаў, звязаны з працэсам вытворчасці чаго‑н. Тэхнічныя магчымасці станка. Тэхнічныя патрабаванне Тэхнічная дакументацыя. // Звязаны з абслугоўваннем тэхнікі якой‑н. вытворчасці. Тэхнічная служба. Тэхнічны аддзел. Тэхнічны склад.

4. Які падлягае выкарыстанню або апрацоўцы ў прамысловасці. Тэхнічныя культуры. Тэхнічная вада. Тэхнічнае масла.

5. Які выконвае розныя дапаможныя работы ў якой‑н. справе. Тэхнічны сакратар. Тэхнічныя работнікі сцэны.

6. Які абазначае спецыяльнае паняцце, што адносіцца да якой‑н. галіны тэхнікі і навукі; прафесіянальны (пра слова, выраз). Тэхнічны тэрмін.

7. Які вылучаецца высокай тэхнікай, майстэрствам (пра спорт, мастацтва). Тэхнічны баксёр.

•••

Тэхнічны кантроль — нагляд за якасцю прамысловай прадукцыі, за адпаведнасцю яе ўстаноўленым стандартам.

Тэхнічны мінімум — сукупнасць ведаў у якой‑н. галіне, неабходныя для рабочага адпаведнай спецыяльнасці.

Тэхнічная норма — норма выпрацоўкі, якая ўстанаўліваецца з улікам забеспячэння тэхнікай і ўмоў працы.

Тэхнічны рэдактар — рэдактар, які ведае паліграфічным афармленнем кнігі, газеты і пад.

Тэхнічны савет — кансультатыўны орган па пытаннях тэхнікі (пры міністэрстве, навукова-даследчым інстытуце, канструктарскім бюро).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)