Bóden

m -s, - i Böden

1) зямля́, гле́ба

2) дно; падло́га

3) гара́, гары́шча, вы́шкі

auf dem ~ der Tátsachen stéhen* — абапі- ра́цца на фа́кты

j-n zu ~ réden — разм. загавары́ць каго́-н. да сме́рці

◊ (fésten) ~ fássen — стаць на цвёрды грунт, умацава́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ка́мень Вялікі асобны валун; месца, багатае каменнем; камяністая глеба (Слаўг.).

□ Чы́жыкаў камень, Якавінкаў камень у в. Шаламы Слаўг., Барысаў камень ніжэй в. Экімань Пол., в. Камень Стаўбц., ур. Белы Камень (луг) Крыч., м. Камень Віц.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

light​4 [laɪt] adj.

1. лёгкі, няця́жкі;

light luggage лёгкі бага́ж

2. непаўнава́жкі

3. сла́бы; ці́хі (пра вецер, голас і да т.п.);

There was a light knock at the door. Пачуўся ціхі стук у дзверы.

4. лаго́дны;

a light sentence мя́ккі прысу́д

5. нямо́цны (пра віно, піва)

6. чу́йны, чу́ткі (пра сон)

7. несур’ёзны; легкаду́мны; бесклапо́тны;

light music лёгкая му́зыка

8. лёгкі, ры́хлы;

light soil ры́хлая гле́ба

9. нязна́чны, неісто́тны;

light remarks нязна́чныя заўва́гі;

He made light of the difficulties. Ён пераменшыў цяжкасці.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

грунт

1. Глеба, ралля (Нас. АУ, Нас., Сен. Касп., Слаўг.).

2. Надзел зямлі; нераздзельная гаспадарка (Сміл. Шат.).

3. Прысядзібны ўчастак, зямля з забудовамі (Стол.).

4. Ніжнія пласты зямлі (Слаўг.).

5. Цвёрдае дно ў рацэ, возеры (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Сухме́нь ’сухое гарачае надвор’е’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Нас., Гарэц., Мат. Гом., Растарг.), ’сухое месца’ (Нас.; слаўг., Яшк.), ’сухое месца паміж балотамі’ (ц.-палес., Талстой, Геогр., 128), сукмеɣннік ’грудок на балоце; падсохлая глеба ў берага’ (< сухменнік) (зах.-палес., Талстой, там жа), сухмі́нь ’сухое месца’ (слаўг., Яшк.). Укр., рус. сухме́нь ’сухое месца’ і да т. п.; дакладную паралель бачыць у літ. sausmenà ’сухое месца’ Аткупшчыкоў (Этимология–1984, 193). Дэрываты ад сухі (Фасмер, 3, 813) з фармантам ‑мень/‑мінь; да суфіксацыі гл. Сцяцко, Афікс. наз., 76. З іншым суф. ‑ель‑ сухме́ль ’цеплата, суш’ (круп., Сл. ПЗБ), сюды ж сухмельня ’ёўня’ (Мат. Маг.). Паводле Карскага (2–3, 29), у выніку змены ранейшага суф. ‑ман‑ пад уздзеяннем суф. *‑men‑, які ўтвараў асновы на зычны, параўн. сухмя́ны ’сухі’ (Ласт.), сухме́ць ’засуха’ (Касп.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

mold

I [moʊld]

Brit. mould

1.

n.

1) ліце́йная фо́рма, фо́рма для пе́чыва

2) хара́ктар -у m., склад -у m.

3) праві́дла n. (для капелюша́, бо́та)

2.

v.t.

адліва́ць у фо́рму, фармава́ць

II [moʊld]

Brit. mould

1.

n.

цьвіль, пле́сьня, бро́сьня f. (на ва́дкасьці)

2.

v.i.

цьвісьці́, пакрыва́цца цьві́льлю; пле́сьнець; брасьне́ць

III [moʊld]

Brit. mould, n.

ры́хлая гле́ба

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

пясо́к

1. Сыпучыя крупінкі цвёрдых мінералаў (БРС).

2. Пясчанае месца; пясчаная неўрадлівая глеба; пясчаны бархан на полі (БРС). Тое ж пе́сак, пясчура́, пясчы́шча (Слаўг.), пясчуга́ (Слаўг., Стаўбц.).

□ ур. Пяскоў лог каля г. Гомеля (К., 1837), в. Пясочнае Кап.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

зямля́, -і́; мн. зе́млі, зяме́ль, Д зе́млям, ж.

1. (у тэрміналагічным значэнні — з вялікай літары). Трэцяя ад Сонца планета, якая круціцца вакол сваёй восі і вакол Сонца.

Месяц — спадарожнік Зямлі.

2. Суша (у адрозненне ад воднай або паветранай прасторы).

На гарызонце маракі ўбачылі зямлю.

Адрознівацца як неба ад зямлі (вельмі моцна, рэзка).

3. Глеба, верхні слой кары планеты Зямля, паверхня.

Апрацоўка зямлі.

Хадзіць па зямлі.

4. Рыхлае цёмна-бурае рэчыва, што ўваходзіць у састаў кары нашай планеты.

З. з пяском і глінай.

5. Тэрыторыя, якая знаходзіцца ў чыім-н. уладанні, карыстанні.

Калгасная з.

Цалінныя землі.

6. Краіна, дзяржава (высок.).

Беларуская з.

|| памянш.-ласк. зяме́лька, -і, ДМ -льцы, ж. (да 3—5 знач.; разм.) і зямлі́ца, -ы, ж. (да 3—5 знач.; разм.).

|| прым. зяме́льны, -ая, -ае (да 5 знач.), земляны́, -а́я, -о́е (да 3 і 4 знач.) і зямны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Зямельны ўчастак.

Зямельныя работы (работа па ўпарадкаванні насыпаў, каналаў і пад.). Зямны шар.

Зямная вось.

◊

Зямны паклон — нізкі паклон як выказ глыбокай павагі, удзячнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

скала́

1. Гравійны ўзгорак; гравійная глеба (Нясв., Слаўг.). Тое ж сколка (Слаўг.).

2. Камяністая глеба (Зах. Бел. Др.-Падб.).

3. Цвёрды грунт; гліністая глеба (Азяр. Касп., Барыс., Крыч., Навагр., Паст.).

4. Вапняк (Кузн. Касп.).

5. Вялізны камень, агромністы валун (Смален. Дабр., Уш.).

6. Буры балотны жалязняк, якім выкладаюць сцены скляпоў, ям у зямлі (Ветк.).

7. Стромы гліністы бераг ракі, бок калодзежнай ямы (Смал.).

8. Цвёрды, скалісты бераг (Навагр., Смарг.).

9. Круты абрыў на Дняпры ў выглядзе навіслага пласта торфу (Бых.).

10. Балотная руда ў выглядзе тонкага пласта жалезнай сіні ў рэчышчы Дняпра супраць г. Ст. Быхава (Расія, т. 9, стар. 18).

11. Празрысты, лёгкі мінерал, т. зв. «чортаў палец» (Жытк.).

□ ур. Скала (залежы фасфарытаў) каля в. Стапкі Мсцісл. («Савецкая краіна», 1932, лістапад, №11 (25), 14), гравійныя ўзгоркі ў в. Шаламы Слаўг.: Кірэева Гара́ або скала́, Гаўры́льчыкава Скала, Мішачкава Скала, Кукалёўка.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Ралля́ ’узаранае поле, узараная глеба, ворыва’, ’аранне, земляробства’ (ТСБМ, Мат. Гом., Яшк., Сл. ПЗБ), ’зямля, узараная другі раз’ (Смул.), ролья́ ’узаранае поле’ (ТС), райля́ ’ворыва’ (астрав., Сл. ПЗБ), ро́ля ’тс’ (Нас.), ст.-бел. ролья ’ніва, поле’ (Ст.-бел. лексікон). Параўн. укр. рілля́ ’узаранае поле’, рус. дыял. ро́ля, ро́лья ’ворная зямля, поле’, польск. rola ’свежаўзараная зямля, поле’, в.-луж. rola, н.-луж. rola ’тс’, ’палаб. rühljaa, rülʼă, чэш. role ’поле’, славац. roľa ’узаранае поле, ніва’, славен. (o)ralje ’аранне, узаранае поле’, харв. дыял. ràla, серб. раља ’тс’. Мяркуецца праславянская семантыка ’зямля прызначаная пад ворыва і засеў’ і адпаведна ўтварэнне ад *o‑ra‑ti пры дапамозе суф. ‑lьja > *orlьja (Слаўскі, SP, 1, 106; Сэндзік, Prasł., 74–75), хаця больш імаверна значэнне выніку дзеяння, г. зн. ’зямля, якую ужо ўзаралі’. Гл. Брукнер, 462; Фасмер, 3, 498; Бязлай, 3, 148; Шустар-Шэўц, 2, 1233; Куркіна, Этимология–1998–1999, 82.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)