гле́ба

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. гле́ба гле́бы
Р. гле́бы гле́б
Д. гле́бе гле́бам
В. гле́бу гле́бы
Т. гле́бай
гле́баю		 гле́бамі
М. гле́бе гле́бах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

гле́ба, -ы, мн. -ы, глеб, ж.

1. Верхні слой зямной кары.

Гліністая г.

2. перан. Аснова, апора.

Падрыхтаваць глебу для перагавораў.

◊

Выбіць глебу з-пад чыіх ног — прымусіць пераканацца ў беспадстаўнасці чаго-н.; пазбавіць упэўненасці ў чым-н.

|| прым. гле́бавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гле́ба ж., прям., перен. по́чва;

пясча́ная г. — песча́ная по́чва;

падрыхтава́ць ~бу для перагаво́раў — подгото́вить по́чву для перегово́ров;

◊ вы́біць гле́бу з-пад (чыіх) ног — вы́бить по́чву из-под (чьих) ног;

на гле́бе чаго-небудзь — на по́чве чего-л.;

расчы́сціць гле́бу — (для каго, чаго) расчи́стить по́чву (для кого, чего);

зандзі́раваць гле́бу — зонди́ровать по́чву;

тра́ціць гле́бу пад нага́мі — теря́ть по́чву под нога́ми;

адчу́ць гле́бу пад нага́мі — ощути́ть (почу́вствовать) по́чву под нога́ми;

стая́ць на цвёрдай гле́бе — стоя́ть на твёрдой по́чве;

прашчу́паць гле́бу — прощу́пать по́чву

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гле́ба, ‑ы, ж.

1. Верхні пласт зямлі, на якім вырастае расліннасць. // Такі пласт з пункту гледжання яго саставу, уласцівасцей і пад. Падзолістая глеба. Урадлівая глеба. Лёгкія глебы.

2. перан. Апора, аснова. Самакрытыка — тая здаровая глеба, на якой гадуецца і выхоўваецца новы чалавек. Колас.

•••

Засаленне глебы гл. засаленне.

Адчуць глебу пад нагамі гл. адчуць.

Выбіць глебу з-пад чыіх ног гл. выбіць.

Зандзіраваць глебу гл. зандзіраваць.

Расчысціць глебу для чаго гл. расчысціць.

Стаяць на цвёрдай глебе гл. стаяць.

Траціць глебу пад нагамі гл. траціць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гле́ба ’глеба’ (БРС, Касп., Шат.). Запазычанне з польск. мовы. Параўн. польск. gleba ’тс’ (вядомае з XVIII ст.), якое паходзіць з лац. gleba (дакладней, з с.-лац.). Гл. Кюнэ, Poln., 57; Бернекер, 1, 301; Брукнер, 141.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гле́б

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. Гле́б Гле́бы
Р. Гле́ба Гле́баў
Д. Гле́бу Гле́бам
В. Гле́ба Гле́баў
Т. Гле́бам Гле́бамі
М. Гле́бе Гле́бах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

такы́р

‘глеба’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. такы́р
Р. такы́ру
Д. такы́ру
В. такы́р
Т. такы́рам
М. такы́ры

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ралля́, -і́, ж.

Узаранае поле, узараная глеба.

Свежая р.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падсо́хлы, -ая, -ае.

Які злёгку высах, стаў больш сухім.

Падсохлая глеба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цвердазём, -у, м.

Цвёрдая, не рыхлая глеба.

|| прым. цвердазёмны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)