БАЛО́НСКІ УНІВЕРСІТЭ́Т,

адна з старэйшых навуч. устаноў у Еўропе. Засн. Ў 11 ст. ў г. Балоння (Італія). Асновай ун-та стала аб’яднанне вучняў, якія прыбылі з розных месцаў для вывучэння юрыспрудэнцыі. У 12—15 ст. карыстаўся вялікай папулярнасцю; у 13 ст. колькасць навучэнцаў даходзіла да 10 тыс. чал. Па сутнасці ун-т стаў юрыд. навуч. установай. Гал. прадметамі выкладання былі рымскае і кананічнае права. У 14 ст. ўзніклі ф-ты філасофіі, медыцыны і тэалогіі. Зараз ун-т — важны вучэбна-навуковы цэнтр Італіі. Ф-ты: юрыд., паліт. навук, эканомікі і камерцыі, філасофіі і мастацтваў, матэм., фізікі і прыродазнаўчых навук, мед., фармакалогіі, прамысл. хіміі, інжынерны, с.-г., ветэрынарны. Б-ка ун-та засн. ў 1712.

т. 2, с. 257

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕ́ЛЫЯ КУРАПА́ТКІ

(Lagopus),

род птушак сям. цецеруковых атр. курападобных. 2 віды — белая курапатка (L. lagopus) і тундравая курапатка (L.mutus). Пашыраны ў тундрах, лесастэпах і гарах Паўн. Еўразіі і Паўн. Амерыкі да Паўн. Казахстана, Паўн. Манголіі і Канады. На Беларусі белая курапатка спарадычна трапляецца ў паўн. ч. на вярховых балотах; занесена ў Чырв. кнігу.

Даўж. цела да 46 см, маса 400—900 г. Тундравая курапатка драбнейшая. Апярэнне зімой белае з чорным хвастом, летам рыжа-бурае, у самцоў тундравай курапаткі зімой чорная аброць, летам менш рыжых тонаў; у самак мяняецца 3, у самцоў 4 разы на год. Гнёзды на мохавых купінах з нізкарослай расліннасцю. Кормяцца пупышкамі дрэў, лісцем, ягадамі. На поўначы белыя курапаткі — важны аб’ект промыслу.

т. 3, с. 84

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕ́ЛЬСКА-БЯ́ЛА

(Bielska-Biała),

горад на Пд Польшчы, на р. Бяла. Адм. ц. Бельскага ваяводства. 185 тыс. ж. (1992). Трансп. вузел. Важны цэнтр тэкст. (шарсцяной, ільняной), аўтамабілебуд. (малалітражныя аўтамабілі «Фіят»), самалётабуд. (планеры), электратэхн. прам-сці. Тэкст. машынабудаванне. Харч., швейныя, папераробныя прадпрыемствы. Студыя мультыплікацыйных фільмаў. Турызм. 2 т-ры, 2 музеі. Помнікі архітэктуры: замак 15—18 ст., касцёлы і комплекс жылых мураваных дамоў 17—18 ст.

Утвораны ў 1951 пасля зліцця гарадоў Бельска і Бяла. Бельска мела гар. правы з канца 13 ст. З 1327 пад уладай Чэхіі. З 15 ст. развіваецца суконная вытв-сць. З 1920 у складзе Польшчы. Бяла атрымала гар. правы ў 1723. З 1772 у складзе Аўстрыі. З 1918 у межах Польшчы.

т. 3, с. 90

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВАРАНА́СІ, Бенарэс,

горад на Пн Індыі, на р. Ганг, паміж яго прытокамі Варан і Асі (адсюль назва), у штаце Утар-Прадэш. Узнік каля 7 ст. да н.э. 932,4 тыс. ж. (1991). Важны трансп. вузел (чыгункі, аўтадарогі, водныя шляхі). Баваўняная, шаўкаткацкая, шкляная, харч., хім. прам-сць. 3-д цеплавозаў. Саматужная вытв-сць маст. вырабаў (парча, дываны, ювелірныя вырабы і інш.). Цэнтр кнігадрукавання на мове хіндзі. 2 ун-ты. Найбуйнейшая б-ка кніг на мове хіндзі. Гіст., культ. і рэліг. цэнтр краіны. Месца паломніцтва (каля 1 млн. чал. штогод) індусаў і будыстаў. Шматлікія палацы і індуісцкія храмы (пераважна 16—18 ст.). «Залаты храм Шывы» (каля 1750), комплекс палацаў 16—19 ст., іншыя арх. помнікі.

т. 3, с. 509

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

напуска́ць, напусці́ць

1. (in gróßer Menge) (her)éinlassen* vt;

напуска́ць вады́ ў ва́нну ein Bád éinlassen*;

2. (нацкаваць) (áuf)hétzen vt, lóslassen* аддз. vt (на каго-н. auf A);

3. разм.:

напуска́ць на сябе́ ва́жны вы́гляд sich wíchtig máchen;

напуска́ць стра́ху (на каго-н.) j-m Angst [éinen Schreck] éinjagen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

capital​3 [ˈkæpɪtl] adj.

1. сталі́чны, гало́ўны (пра горад);

a capital city сталі́ца, гало́ўны го́рад (штата)

2. вялі́кі (пра літару);

a capital letter вялі́кая лі́тара

3. гало́ўны, са́мы ва́жны, капіта́льны;

a capital point гало́ўнае/найважне́йшае пыта́нне;

capital repairs капіта́льны рамо́нт;

capital stock асно́ўны капіта́л

4. які́ караецца сме́рцю;

a capital offence ця́жкае злачы́нства;

capital punishment пакара́нне сме́рцю

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

essence

[ˈesəns]

n.

1) і́снасьць, су́тнасьць f. (нутраны́ зьмест)

2) экстра́кт -у m., эсэ́нцыя f. (з расьлі́нных або́ жывёльных тка́нак)

3) парфу́ма f.

in essence — на са́май спра́ве, у запра́ўднасьці

Time is of the essence — час тут ве́льмі ва́жны

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

golden

[ˈgoʊldən]

adj.

1) залаты́, з зо́лата

golden cross — залаты́ кры́ж

2) залатано́сны

3) залаці́сты, залаты́ (ко́лер)

4) выда́тны, ве́льмі ва́жны, кашто́ўны

golden deeds — высакаро́дныя ўчы́нкі

5) шчасьлі́вы; бага́ты; квітне́ючы, залаты́

golden age — залаты́ век, залата́я пара́

•

- golden anniversary

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

odcinek

м.

1. адрэзак;

odcinek materiału — адрэзак тканіны;

odcinek czasu — адрэзак часу;

2. участак;

ważny odcinek pracy — важны ўчастак (важная галіна) работы;

odcinek obrony вайск. участак абароны;

odcinek kolejowy — перагон;

3. мат. сегмент

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

салі́дны

(фр. solide, ад лац. solidus = трывалы)

1) моцны, добра зроблены (напр. с-ая пабудова);

2) які вылучаецца грунтоўнасцю, глыбінёй, сур’ёзнасцю (напр. с-ая аргументацыя);

3) важны, аўтарытэтны (напр. с. вучоны);

4) мажны, поўны (напр. с. мужчына);

5) не вельмі малады, сталы (напр. с. узрост);

6) значны па памеру, сіле (напр. с. капітал).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)